Chín thẩm phán của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đang tranh luận về một vụ án có thể tái định hình ranh giới quyền lực của tổng thống, với phán quyết sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy của hơn 100 billions USD và cấu trúc thương mại toàn cầu. Vào ngày 5 tháng 11 theo giờ địa phương, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã tiến hành một phiên tranh luận kéo dài hai tiếng rưỡi về tính hợp pháp của việc cựu Tổng thống Trump áp đặt hàng loạt thuế quan, không khí tại phiên tòa vô cùng căng thẳng.
Nhiều thẩm phán bảo thủ và tự do đã đặt nghi vấn về chính sách áp thuế toàn diện của Trump dựa trên Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA). Trọng tâm của vụ án là xác định ranh giới quyền lực của tổng thống Hoa Kỳ trong chính sách thương mại, với phán quyết không chỉ liên quan đến khoản hoàn thuế tiềm năng hơn 140 billions USD mà còn có thể làm đảo lộn toàn bộ khung chiến lược thương mại của chính quyền Trump.
I. Tại phiên tòa: Nhiều ý kiến chất vấn
● Trong phiên tòa ngày 5 tháng 11, nhiều thẩm phán của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã đặt ra những câu hỏi sắc bén về tính hợp pháp của chính sách thuế quan toàn diện của chính quyền Trump. Cuộc tranh luận kéo dài hai tiếng rưỡi này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của vụ án trong việc xác định quyền lực của tổng thống Hoa Kỳ về chính sách thương mại.
● Chánh án John Roberts đã chỉ ra bản chất của thuế quan, cho rằng đây thực chất là "đánh thuế lên người dân Mỹ", trong khi quyền đánh thuế luôn là quyền cốt lõi của Quốc hội. Quan điểm của ông cho thấy chính quyền Trump có thể đã vượt quá quyền hạn vốn thuộc về cơ quan lập pháp.
● Thẩm phán Neil Gorsuch tỏ ra cảnh giác với lập luận của phía chính phủ, thậm chí ông còn đặt câu hỏi liệu theo cách hiểu này, Quốc hội có thể trao cả quyền thương mại đối ngoại hay quyền tuyên chiến cho tổng thống hay không.
Thẩm phán Amy Coney Barrett, người được Trump bổ nhiệm, cũng đã đặt ra những câu hỏi sắc bén cho cả hai bên.
II. Tranh cãi pháp lý: Ranh giới quyền lực tổng thống
● Trọng tâm tranh cãi của vụ án là chính sách "thuế quan đối ứng" được chính quyền Trump công bố vào tháng 4 năm 2025, áp dụng mức thuế quan tối thiểu 10% cho tất cả các đối tác thương mại và mức thuế cao hơn cho một số quốc gia.
● Chính quyền Trump viện dẫn Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA) làm cơ sở pháp lý, đạo luật này trao cho tổng thống quyền "kiểm soát nhập khẩu" trong trường hợp "đe dọa bất thường và nghiêm trọng".
Tuy nhiên, trước Trump, chưa có tổng thống Hoa Kỳ nào từng áp dụng đạo luật này để đánh thuế quan. Các doanh nghiệp Mỹ bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan và 12 bang đã khởi kiện, đặt nghi vấn về tính hợp pháp của chính sách này. Nhiều tòa án trước đó đã phán quyết rằng việc chính quyền Trump viện dẫn đạo luật này để áp dụng thuế quan toàn diện là trái pháp luật.
III. Ảnh hưởng tiềm tàng: Hoàn thuế khổng lồ và tái cấu trúc chính sách
Nếu Tòa án Tối cao phán quyết chính quyền Trump vượt quá quyền hạn, sẽ kéo theo hàng loạt phản ứng dây chuyền nghiêm trọng.
● Tác động trực tiếp nhất là ngân sách liên bang có thể phải hoàn trả hơn 100 billions USD tiền thuế quan. UBS ước tính quy mô hoàn trả có thể từ 130 billions đến 140 billions USD, tương đương 7,9% thâm hụt ngân sách dự kiến năm 2025.
● Đối với chiến lược thương mại của Trump, thất bại sẽ đồng nghĩa với việc chiến lược ép các quốc gia ký kết thỏa thuận thương mại bằng cách áp thuế cao bất cứ lúc nào sẽ bị giáng một đòn mạnh. Nếu mất đi công cụ linh hoạt là IEEPA, chính phủ sẽ khó có thể áp dụng các biện pháp thuế quan một cách nhanh chóng.
● Dù vậy, các chuyên gia cho rằng ngay cả khi thất bại, chính quyền Trump cũng sẽ không để rào cản thuế quan sụp đổ. Chính phủ có thể chuyển sang sử dụng các công cụ pháp lý khác, như Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962 để tái lập thuế quan, nhưng các công cụ này thường có quy trình điều tra lâu hơn và kém linh hoạt hơn.
IV. Ảnh hưởng đến thị trường crypto và kinh tế vĩ mô
Chính sách thuế quan đơn phương của Mỹ đã tác động tiêu cực đến kỳ vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
● Ngân hàng Thanh toán Quốc tế trong "Báo cáo Kinh tế năm 2025" chỉ ra rằng cuộc chiến thuế quan toàn diện do chính phủ Mỹ phát động vào tháng 4 năm nay "hoàn toàn làm sụp đổ kỳ vọng về một cuộc hạ cánh mềm của kinh tế thế giới", khiến các mối quan hệ thương mại lâu dài bị rạn nứt và thị trường tài chính biến động mạnh.
● Báo cáo đã điểm lại các dấu hiệu cho thấy kinh tế toàn cầu có thể hạ cánh mềm vào đầu năm 2025, nhưng "cuộc chiến thuế quan bất ngờ đã khiến triển vọng kinh tế toàn cầu trở nên u ám". Cuộc chiến thuế quan còn khiến các doanh nghiệp trì hoãn đầu tư, giảm tuyển dụng, các hộ gia đình tăng tiết kiệm phòng ngừa, tất cả đều gây tác động nghiêm trọng đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Trong khi đó, thị trường crypto rất nhạy cảm với các thay đổi trong chính sách thương mại.
● Các nhà phân tích chỉ ra rằng, nếu áp dụng chính sách thương mại nghiêm ngặt hơn hoặc tăng thuế quan, điều này có thể làm gia tăng bất ổn kinh tế toàn cầu, vốn luôn thúc đẩy biến động trên thị trường crypto tăng cao, vì các nhà giao dịch có xu hướng chuyển sang các tài sản phi tập trung như bitcoin và stablecoin.
● Khi Trung Quốc tuyên bố tạm ngừng áp thuế 24%, giá bitcoin đã phục hồi lên mốc 101,000 USD, cho thấy việc giảm căng thẳng thương mại có thể làm tăng sự quan tâm của nhà đầu tư đối với các tài sản rủi ro, bao gồm cả crypto.
V. Các biện pháp thuế quan khác và xu hướng tương lai
Đáng chú ý, ngay cả khi Tòa án Tối cao phán quyết Trump thua kiện, các biện pháp thuế quan dựa trên các luật khác sẽ không bị ảnh hưởng trực tiếp.
● Ví dụ, theo Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, chính quyền Trump đã áp thuế 25% đối với ô tô và linh kiện nhập khẩu, đồng thời tăng thuế đối với gỗ nhập khẩu và các sản phẩm phái sinh. Tháng 2 năm 2025, Trump còn ký sắc lệnh mới tăng cường thuế đối với sản phẩm thép và nhôm. Các biện pháp này dựa trên các cơ sở pháp lý khác nhau nên có thể không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ phán quyết của vụ án này.
● Giáo sư Đại học Columbia, cựu cố vấn cấp cao của Liên Hợp Quốc Jeffrey Sachs chỉ ra rằng trong thập kỷ qua, các biện pháp thuế quan, hạn chế công nghệ và kiểm soát xuất khẩu mà Mỹ áp dụng để kiềm chế Trung Quốc không đạt được mục tiêu như mong đợi, mà còn tạo ra "hiệu ứng boomerang", khiến kinh tế Mỹ rơi vào thế cô lập.
