Các blockchain mới nổi cạnh tranh như thế nào để giành lấy lợi ích từ hệ sinh thái x402: Tổng hợp các dự án giai đoạn đầu trên BSC và Solana

Tác giả: David, TechFlow

Tiêu đề gốc: x402 bùng nổ trên BASE, cơ hội tài sản trên BSC và Solana ở đâu?

Bây giờ khi mở dữ liệu on-chain của x402, bạn sẽ thấy một hiện tượng thú vị: tất cả đều là nhãn xanh Base.

Hàng chục nghìn giao dịch trong 24 giờ qua, tất cả đều diễn ra trên Base. Không có Ethereum mainnet, càng không có bóng dáng của BSC và Solana.

Điều này rất bình thường, dù sao x402 là giao thức do Coinbase đề xuất, tất nhiên phải chạy trên chain Base của nhà mình trước. Trước đó $PING tăng vọt, các dự án copycat cũng xuất hiện, Base nhờ con át chủ bài này mà daily active và sự chú ý đều tăng vọt.

Nhưng x402, có phải chỉ có thể chơi trên Base?

Xét về mặt kỹ thuật, cốt lõi của x402 là mã trạng thái HTTP 402 kết hợp với thanh toán stablecoin on-chain. Nói trắng ra, bất kỳ chain nào có thể chạy smart contract, phí Gas hợp lý, có thanh khoản stablecoin đều có thể làm được.

(Nếu bạn chưa hiểu về công nghệ của x402 và giao thức liên quan, vui lòng tham khảo: x402 ngày càng cạnh tranh, khai phá sớm cơ hội tài sản mới trong ERC-8004)

Lý do x402 chỉ có trên Base không phải là hạn chế kỹ thuật, mà là lợi thế sân nhà của Coinbase. Nhưng công nghệ là mã nguồn mở, giao thức có thể Fork, điều này cũng có nghĩa là các chain khác vẫn còn cơ hội.

Hiện tại trong câu chuyện x402 tồn tại một cục diện thú vị:

Hai chain nắm giữ tiêu chuẩn kỹ thuật cốt lõi (Ethereum và Base), mỗi bên nắm ERC-8004 và x402, nhưng thiếu lưu lượng và thanh khoản để đầu cơ; trong khi hai chain có lưu lượng lớn nhất (BNB Chain và Solana) lại thiếu tính chính thống về kỹ thuật và dự án liên quan.

Vì vậy trong sự phát triển không đồng đều ở trên, đôi khi vắng mặt không phải là điều xấu, ngược lại còn tạo không gian phát triển cho dự án mới.

Chúng tôi đã tổng hợp các dự án x402 liên quan đến BNB Chain và Solana trên thị trường hiện tại, giúp mọi người nhận diện tài sản tốt hơn trong vòng câu chuyện này.

Tổng hợp dự án hệ sinh thái BNB Chain

BNB Chain trước đây đã có nhiều động thái nổi bật trong Perp DEX và meme launch, cũng đã xuất hiện các tài sản như $Aster và $币安人生; giờ x402 xuất hiện, cả hệ sinh thái chain lại có vẻ quá yên ắng.

Nhưng từ hạ tầng đến ứng dụng, một số dự án đang âm thầm ấp ủ và xây dựng.

b402, tiêu chuẩn giao thức thanh toán (chưa có token)

Xem dữ liệu on-chain của x402 hiện tại sẽ thấy, hầu hết các Facilitator đều ở Base và Solana.

Nếu bạn chưa biết Facilitator là gì, giải thích đơn giản là:

Trung tâm xử lý thanh toán trong hệ sinh thái x402, chịu trách nhiệm xác thực yêu cầu thanh toán của AI, xử lý thanh toán on-chain. Không có nó, yêu cầu thanh toán của Agent không thể trở thành giao dịch on-chain thực tế.

Điều này có nghĩa gì? Nếu một AI Agent trên BSC muốn thu phí, nó hoặc phải cross-chain sang Base, hoặc tự xây dựng hệ thống thanh toán từ đầu.

Trong tất cả hạ tầng mà BSC có thể cần, lớp thanh toán là quan trọng nhất. Không có thanh toán, không có hoạt động kinh tế; không có hoạt động kinh tế, Agent chỉ là đồ chơi.

Đó chính là điều b402 đang làm, tiêu chuẩn thanh toán AI Agent đầu tiên trên BNB Chain.

Nói đơn giản, b402 mang đầy đủ năng lực của x402 lên BSC, nhưng dùng con đường kỹ thuật khác.

Bởi vì token của BSC (như USDT) không hỗ trợ EIP-3009, mà 3009 là một tiêu chuẩn giúp token hỗ trợ “trả phí Gas thay”. Có nó, người dùng chỉ cần ký một ủy quyền, sau đó người khác (ví dụ nhà cung cấp dịch vụ) có thể trả phí Gas giúp bạn hoàn thành chuyển khoản.

Tại sao USDT của BSC không có chức năng này lại không được?

Hãy tưởng tượng, một AI Agent cần trả phí để gọi API. Trên Base, nó chỉ cần ký ủy quyền, facilitator của x402 sẽ trả Gas giúp nó. Nhưng trên BSC, USDT không có EIP-3009, Agent phải tự nắm giữ BNB để trả phí Gas.

Vì vậy B402 thông qua một loạt cơ chế để thực hiện chức năng trên, người dùng chỉ cần ký tên là có thể thanh toán, không cần nắm giữ BNB để trả Gas.

Xem kỹ tài liệu của B402, có thể thấy nó chủ yếu giải quyết 3 vấn đề:

1. Cho phép tất cả BEP-20 token trên BSC đều có thể dùng để Agent thanh toán, không chỉ một token cụ thể nào đó;

2. Thông qua tích hợp ERC-8004, cho phép xác thực danh tính Agent và thanh toán hoàn thành trong cùng một hệ thống;

3. Tốc độ xử lý tính bằng mili giây, rất quan trọng cho tương tác Agent tần suất cao.

Tham vọng hơn, B402 không chỉ dừng lại ở giao thức. Nhìn vào sơ đồ kiến trúc của nó sẽ rõ:

Tầng dưới là giao thức (smart contract), tầng giữa là lớp dịch vụ (Facilitator và b402scan), tầng trên là công cụ cho developer (SDK).

Trong đó b402scan rất đáng chú ý, nó không chỉ là block explorer giống x402scan, mà là một “seller launchpad” cho dịch vụ AI, giống như phiên bản crypto của Alibaba và Shopify.

Nói đơn giản hơn, b402scan giải quyết vấn đề làm sao để dịch vụ AI nhanh chóng lên sàn và được thị trường phát hiện. Giả sử bạn có một API dữ liệu thời tiết, muốn thu phí cho AI Agent sử dụng.

Theo mô hình truyền thống, bạn phải tự xây hệ thống thanh toán, xử lý giao dịch on-chain, và tìm cách để người khác biết đến bạn. Nhưng với b402scan, bạn chỉ cần vài bước: upload thông tin API, đặt giá, deploy lên chain.

Phần còn lại như xác thực thanh toán, thanh toán on-chain, quản lý, tất cả đều do b402 xử lý.

Điều này giống như Taobao thời kỳ đầu. Trước khi có Taobao, cá nhân muốn mở shop online phải tự lo thanh toán, logistics và quảng bá. Taobao cung cấp nền tảng one-stop, ai cũng dễ dàng mở shop.

b402scan đối với nhà cung cấp dịch vụ AI trên BNB Chain chính là như vậy. Còn người mua dịch vụ, có thể trực tiếp khám phá các dịch vụ trên b402scan.

Unibase, lớp ghi nhớ AI + x402 Facilitator ($UB)

Việc Unibase làm thực ra khác với B402. B402 là giao thức thanh toán thiết kế lại cho BSC (vì token của BSC không hỗ trợ EIP-3009), còn Unibase là mang giao thức x402 của Coinbase lên BSC.

Theo thông tin trên trang chủ x402.unibase.com, Unibase là “Facilitator x402 đầu tiên trên BSC”, hỗ trợ tiêu chuẩn EIP-3009, cung cấp các interface tiêu chuẩn x402 như verify và settle.

Nó không ép USDT của BSC phải hỗ trợ x402, mà tạo ra XUSD, một wrapped stablecoin thiết kế riêng cho x402, hỗ trợ EIP-3009. Người dùng có thể wrap USDC thành XUSD theo tỷ lệ 1:1, dùng xong đổi lại.

Bất kỳ ứng dụng x402 nào chạy trên Base, về lý thuyết chỉ cần đổi địa chỉ Facilitator và token (USDC→XUSD) trên Unibase, logic code không cần đổi, là có thể chuyển sang chạy trên BSC.

Ngoài Facilitator, Unibase còn phát triển nền tảng BitAgent, giúp developer nhanh chóng phát hành AI Agent, kết hợp với Unibase Memory (lớp lưu trữ ghi nhớ), tạo thành hệ sinh thái “thanh toán + phát hành + ghi nhớ” hoàn chỉnh. Có thể nói là một phiên bản mini của hệ sinh thái Base AI trên BSC.

Pieverse, Facilitator giải quyết vấn đề tuân thủ ($PIEVERSE, sự kiện Pre-TGE đang diễn ra)

Doanh nghiệp truyền thống khi sử dụng AI Agent đau đầu nhất không phải kỹ thuật mà là tuân thủ tài chính. Mỗi khoản thanh toán đều cần hóa đơn, chứng từ kiểm toán, tuân thủ luật thuế địa phương.

Giao thức x402 gốc không tính đến điều này, nhưng x402b của Pieverse thì có.

Facilitator của Pieverse sẽ tự động tạo “jurisdiction-compliant receipts” (hóa đơn phù hợp yêu cầu pháp lý) cho mỗi lần thanh toán, và lưu trữ vĩnh viễn trên BNB Greenfield (lớp lưu trữ phi tập trung của BSC).

Điều này có nghĩa là doanh nghiệp có thể truy xuất bất kỳ chứng từ giao dịch AI Agent nào, đáp ứng yêu cầu kiểm toán.

Xét về đầu tư, nếu bạn tin rằng thị trường AI Agent doanh nghiệp sẽ bùng nổ, Pieverse có thể là một lựa chọn thú vị. Trước đó Pieverse cũng là dự án tốt nghiệp từ chương trình ươm tạo Binance MVB Season 9, nhận được $7M đầu tư chiến lược do Animoca Brands dẫn đầu.

Hiện tại, Pieverse cũng đang tổ chức sự kiện Pre-TGE trên Binance Wallet, tham gia cần tiêu tốn 15 điểm, ngoài ra phải hoàn thành các nhiệm vụ như follow, retweet, sử dụng sản phẩm để nhận cơ hội airdrop.

AEON, bản thân làm thanh toán crypto và tích hợp x402 (chưa có token)

AEON là một framework thanh toán AI lớn hơn, x402 chỉ là một trong các giao thức mà nó tích hợp.

Điều AEON thực sự làm là kết nối crypto với thanh toán thế giới thực. Theo dữ liệu của họ, AEON đã kết nối hơn 20 triệu merchant, chủ yếu ở Đông Nam Á, Mỹ Latinh, Châu Phi và các thị trường mới nổi khác.

Ngày 27/10, AEON ra mắt x402 Facilitator trên BNB Chain, giúp AI Agent cũng có thể sử dụng mạng lưới thanh toán của AEON.

Lợi thế của AEON là đã chiến thắng mùa 10 của BNB Chain MVB, vượt qua hơn 500 dự án. Quan trọng hơn, họ đã đàm phán hợp tác với Visa, Mastercard, dự kiến năm 2025 sẽ vào thị trường Bắc Mỹ và Châu Âu.

Xét về đầu tư, AEON không phải là khái niệm x402 thuần túy, mà là tổ hợp “AI + thanh toán + ứng dụng thực tế”.

TermiX, tích hợp x402, giúp mỗi Agent đều có thể thu phí (chưa có token)

TermiX đóng vai trò rất đặc biệt trong hệ sinh thái x402 của BSC: nó là một nền tảng tạo Agent, nhưng điểm mấu chốt là giúp các Agent này đều có thể thu phí qua x402.

Nói đơn giản, TermiX cung cấp môi trường low-code, bạn chỉ cần kéo thả là có thể tạo AI Agent. Nhưng quan trọng hơn, các Agent này sinh ra đã có “chức năng thu ngân”: tích hợp giao thức x402, mỗi Agent đều tự chủ thu phí.

Ví dụ bạn tạo một “Agent phân tích dữ liệu on-chain”, người dùng hoặc Agent khác muốn sử dụng dịch vụ sẽ tự động kích hoạt thanh toán x402. SDK của TermiX đã đóng gói sẵn quy trình thanh toán x402, creator không cần hiểu chi tiết kỹ thuật thanh toán, chỉ cần đặt giá.

Bài đăng ngày 26/10 đã demo: chỉ cần hội thoại đơn giản là có thể tạo token, các thao tác on-chain liên quan đều có thể tự động thanh toán qua x402. Điều này có nghĩa Agent trên TermiX không chỉ thu phí mà còn chủ động thanh toán mua dịch vụ khác.

Xét về hệ sinh thái x402 của BSC, nếu B402 và Unibase là hạ tầng, thì TermiX là lớp ứng dụng, giúp nhiều Agent hơn vào thị trường, và các Agent này đều là người dùng tiềm năng của x402.

Zara AI, nền tảng nhà máy phát triển AI (chưa có token)

Zara AI là một nhà máy phát triển AI tự động và nền tảng proxy, giúp người dùng xây dựng, kiểm thử, triển khai và kiếm tiền từ ứng dụng và proxy AI chỉ trong vài phút.

Theo thông tin công khai, Zara tích hợp giao thức x402, cho phép proxy AI thanh toán USDC tức thì qua một API request duy nhất.

Proxy có thể tự động phát hiện dịch vụ, thương lượng giá và thanh toán qua x402 khi chạy, triển khai dApp có chức năng thanh toán tích hợp trên Solana, Base và BNB Chain.

Đối tác Vistara Labs cũng đã open source b402 (thanh toán không gas trên BNB Chain, đã đề cập ở trên), thực hiện giao dịch proxy cross-chain.

Tổng hợp dự án hệ sinh thái Solana

Trước tiên, dự án PayAI Network đã tăng giá trước đó sẽ không nhắc lại, là promoter cốt lõi của x402 hệ sinh thái Solana, hiện cũng đóng vai trò Facilitator, xử lý xác thực và thanh toán.

Ngoài Meme, một số dự án có nền tảng cơ bản hơn đang được thúc đẩy qua hackathon chính thức của Solana.

Ngày 28/10, Solana khởi động hackathon x402 chính thức, phối hợp với Trends.fun tổ chức, tổng giải thưởng $50K, gồm 5 track:

Best Trustless Agent, Best x402 API Integration, Best MCP Server, Best x402 Dev Tool, Best x402 Agent App. Sự kiện kéo dài đến 11/11, công bố người thắng vào 17/11.

Từ các chủ đề của cuộc thi này, cũng có thể thấy một số hướng hot hoặc còn thiếu trong hệ sinh thái x402 của Solana:

• Trước giao dịch, xác thực AI/đánh giá uy tín: trước khi thanh toán, làm sao biết AI này là ai? Uy tín thế nào?

• Trong giao dịch, cầu nối trung gian: giống Payai, khi AI thanh toán cho API, crypto cần bên trung gian chuyển request lên chain.

• Nhân vật chính, AI: phát triển các ứng dụng AI thực sự dùng được x402, không chỉ là Meme như $PING.

Ngay khi thông báo hackathon này ra mắt, phần bình luận đã bùng nổ với các dự án tích cực hưởng ứng trong hệ sinh thái Solana.

Daydreams, nhà xây dựng hệ sinh thái x402 do cộng đồng dẫn dắt ($DREAMS)

Trên bảng xếp hạng Facilitator của x402, hiện tại Daydreams đứng thứ ba, xử lý hơn 50.000 giao dịch.

Ngày 30/10, Daydreams công bố một hình thức chơi thú vị: phát động 20 nhiệm vụ bounty trị giá $1.000 mỗi cái, tổng cộng $20.000. Mỗi bounty tài trợ phát triển một dịch vụ API nhỏ, các dịch vụ này đều thu phí qua x402. Họ gọi đây là “Microbusinesses that can be built in a day”, kinh doanh siêu nhỏ có thể xây dựng trong một ngày.

Mô hình này rất thông minh. Thay vì tự phát triển tất cả dịch vụ, hãy để cộng đồng xây dựng. Mỗi developer nhận bounty sẽ tạo một API trả phí x402, các API này lại thu hút nhiều AI Agent sử dụng và trả phí. Daydreams cung cấp ba công cụ cốt lõi hỗ trợ hệ sinh thái này:

Daydreams Framework: framework xây dựng Agent dạng module, hỗ trợ TypeScript, lắp ráp AI Agent nhanh chóng

Daydreams Router: giúp Agent truy cập GPT, Claude, Groq và các AI model khác, thanh toán USDC tức thì qua x402

Nền tảng LUCID (sắp ra mắt): kết hợp x402 và ERC-8004, giúp Agent có danh tính, khả năng thanh toán, tự vận hành

Daydreams không chỉ hỗ trợ Solana mà còn Base và Starknet, là Facilitator đa chain thực sự.

Switchboard, oracle hỗ trợ x402 ($SWTCH)

Switchboard là giao thức oracle phi tập trung của hệ sinh thái Solana, sản phẩm cốt lõi gồm Surge (luồng giá real-time độ trễ dưới 100ms), Oracle Quotes (tích hợp on-chain không khóa) và dịch vụ số ngẫu nhiên có thể xác minh, bảo vệ hơn 5 tỷ USD tài sản cho hơn 50 giao thức.

Ngày 23/10, Switchboard tích hợp x402 qua Corbits SDK, trở thành “oracle duy nhất tương thích x402” hiện tại.

Tích hợp này cho phép AI Agent thanh toán phí truy vấn dữ liệu bằng SPL token (như USDC), mỗi lần truy vấn tốn dưới $0.001.

Frego – nền tảng AI bảo mật Web3 ($FREGO)

Frego chủ yếu cung cấp mặt kiểm soát thống nhất cho xây dựng, triển khai và quản lý AI Agent trong môi trường blockchain.

Các chức năng cốt lõi gồm FregOS (hệ điều hành Agent AI Web3), bảo vệ an ninh real-time, khả năng quan sát hoàn toàn và kiểm toán tuân thủ tự động.

FregOS tích hợp native x402, cho phép Agent xử lý micropayment liền mạch (như thanh toán dữ liệu hoặc dịch vụ cross-chain bằng SPL token trên Solana).

Các chức năng gồm mô phỏng giao dịch đánh giá rủi ro, thực thi chính sách chặn thanh toán không an toàn, tích hợp API thương mại giữa các Agent chỉ với một click.

Chức năng bảo vệ của Frego đảm bảo giao dịch x402 tuân thủ giao thức an ninh, ngăn chặn thất thoát tài sản trái phép hoặc bị khai thác lỗ hổng.

Foundry, hạ tầng Agent AI native ($FDRY)

Foundry xây dựng Agent AI chuyên biệt cho các nhóm nhỏ và startup AI native, tập trung vào nhiệm vụ chuyên ngành thay vì công cụ đa năng.

Dòng sản phẩm gồm tạo nội dung video marketing chuyên nghiệp, Agent AI lập trình và tính năng Unbrowse giúp Agent AI duyệt web nhanh hơn.

Tuy nhiên, vốn hóa $FDRY khá nhỏ, giá biến động mạnh.

Chất xúc tác gần đây là Foundry tích hợp x402 cho thanh toán Agent mạng tự chủ, thực hiện micropayment real-time cho thao tác tầng mạng qua Unbrowse.

Ngày 30/10, Foundry công bố tham gia hackathon x402 Solana, tập trung vào thanh toán AI real-time, cũng được CoinGecko đưa vào danh sách token hệ sinh thái x402.

NICO, AI companion on-chain Solana ($NICO)

Niconico.ai là công cụ co-pilot AI thiết kế riêng cho blockchain Solana, giúp đơn giản hóa tương tác của người dùng với hoạt động on-chain.

Tích hợp DeepSeek (xử lý AI), Helius (dữ liệu blockchain Solana) và Privy (tích hợp ví), người dùng chỉ cần email là có thể bắt đầu sử dụng. Chức năng cốt lõi gồm phân tích xu hướng (nhận diện token hot trên Solana), insight token, thực thi on-chain, dự đoán giá và công cụ sniping sắp ra mắt.

Tương tự, vốn hóa token NICO hiện rất thấp, cần thận trọng.

Đội ngũ dự án đang thử nghiệm tích hợp giao thức x402, kích hoạt micropayment USDC trong ứng dụng. Ngày 28/10, tweet xác nhận “$NICO đang phát hành trên x402, cho phép người dùng thanh toán USDC qua HTTP request 402”.

Opus Genesis, AI Agent tự chủ thúc đẩy bởi cộng đồng ($OPUS)

Opus Genesis là dự án tập trung vào AI Agent tự chủ trên Solana, tích hợp blockchain với mạng xã hội, nuôi dưỡng AI có thể tự vận hành.

Opus trước đó đã tích hợp x402, AI persona sử dụng x402 để giao dịch giữa các Agent, truy vấn dữ liệu và một số hoạt động kinh doanh nhỏ.

Ứng dụng cụ thể gồm gọi API trả phí theo lượt sử dụng ($0.001-0.01/lượt) và M2M (máy với máy) payment cho phân tích xu hướng hoặc quản trị cộng đồng.

Dự án từng đạt giải ba tại hackathon x402 của Coinbase (“lúc đó tên dự án là x402 OPUS Infinite Marketplace”), hiện đang tham gia hackathon x402 Solana đang diễn ra.

Do giới hạn độ dài, ở đây chưa liệt kê hết tất cả dự án hệ sinh thái x402 trên Solana.

Tuy nhiên, các dự án trên đã cho thấy sự đa dạng của hệ sinh thái x402 trên Solana, từ hạ tầng oracle đến bảo mật AI, framework phát triển và nền tảng Agent tự chủ đều có, có thể kỳ vọng các dự án thắng giải sau khi hackathon kết thúc.