Thị trường mới trị giá 3000 tỷ USD: Ba hướng phát triển chính của hệ sinh thái stablecoin

Các phân nhánh của stablecoin đang chuyển mình từ khái niệm sang thực tiễn, từ đầu cơ sang ứng dụng thực tế.

Tác giả: Louis, thành viên chủ chốt của Biteye

Biên tập: Denise, thành viên chủ chốt của Biteye

Lời mở đầu: Bước ngoặt lịch sử của hệ sinh thái stablecoin

Trong giai đoạn 2024-2025, thị trường stablecoin toàn cầu đang chứng kiến sự tăng trưởng bùng nổ chưa từng có. Tính đến tháng 10, tổng vốn hóa thị trường stablecoin đã vượt 300 tỷ USD, tăng trưởng 82,9% so với mức 166,3 tỷ USD cuối năm 2024. Sự tăng trưởng này không chỉ phá vỡ kỷ lục lịch sử mà còn đánh dấu sự chuyển đổi căn bản của stablecoin từ công cụ đầu cơ bên lề sang hạ tầng tài chính chủ đạo.

Dữ liệu tổng lượng và khối lượng giao dịch stablecoin trên thị trường hiện tại

Bước đột phá lịch sử về môi trường pháp lý đã tạo động lực mạnh mẽ cho sự tăng trưởng này: Tháng 7/2025, Đạo luật GENIUS của Mỹ chính thức được ký thành luật, thiết lập khung thanh toán stablecoin đầu tiên ở cấp liên bang. Đồng thời, quy định MiCA của EU có hiệu lực toàn diện vào tháng 12/2024, đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển chuẩn hóa của ngành stablecoin.

Tăng trưởng stablecoin sau Đạo luật GENIUS

Dù USDT và USDC vẫn chiếm ưu thế, thị phần của chúng đã giảm từ 91,6% xuống còn 83,6%. Thị trường stablecoin đang âm thầm thay đổi, các dự án stablecoin mới nổi lên nhanh chóng, như:

• USDe của Ethena đạt vốn hóa 11 tỷ USD
• PYUSD của PayPal vượt 2,76 tỷ USD vốn hóa
• Stablecoin hỗ trợ RWA đạt quy mô thị trường 35 tỷ USD, tăng trưởng 46% mỗi năm

Thị phần các stablecoin

Chuỗi công khai chuyên dụng cho stablecoin: Cuộc cách mạng hạ tầng

Các blockchain truyền thống bộc lộ nhiều điểm yếu khi xử lý giao dịch stablecoin: phí gas trên Ethereum thường lên tới hàng chục USD, thời gian xác nhận giao dịch dao động từ vài giây đến vài phút; Tron tuy phí thấp hơn nhưng đối mặt với rủi ro tập trung hóa và hạn chế kỹ thuật.

Thế hệ chuỗi công khai chuyên dụng cho stablecoin mới đã tạo ra đột phá về mặt kỹ thuật, hỗ trợ thông lượng trên 1000 TPS, phí giao dịch bằng 0 hoặc cực thấp, xác nhận giao dịch dưới một giây. Đặc biệt, các chuỗi này thiết kế stablecoin làm token gas gốc, loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng của biến động giá crypto đến trải nghiệm người dùng.

Plasma: Dự án chủ lực của hệ sinh thái Tether

Plasma là dự án dẫn đầu phân khúc này, tổng vốn huy động đạt 75,8 triệu USD, bao gồm vòng A trị giá 20,5 triệu USD vào tháng 2/2025 do Bitfinex và Framework Ventures dẫn đầu, cùng sự tham gia của Peter Thiel, Bybit và các nhà đầu tư nổi tiếng khác. Sau khi mainnet testnet ra mắt ngày 25/9/2025, TVL nhanh chóng đạt 5,3 tỷ USD.

Về kỹ thuật, Plasma sử dụng cơ chế đồng thuận PlasmaBFT tùy chỉnh, đạt xác nhận cuối cùng dưới một giây và thông lượng trên 2000 TPS. Đổi mới cốt lõi là hệ thống Paymaster, giúp chuyển USDT thực sự miễn phí, đồng thời hỗ trợ token gas tùy chỉnh và thanh toán bảo mật. Dự án đã tích hợp oracle của Chainlink và kết nối pBTC qua cầu nối Bitcoin phi lưu ký, xây dựng hệ sinh thái DeFi hoàn chỉnh.

Stable: Giải pháp tối ưu hóa USDT cho tổ chức

Stable định vị là “đường ray thanh toán thế giới thực”, tập trung vào ứng dụng USDT cấp tổ chức. Tháng 7/2025, dự án nhận 28 triệu USD vòng hạt giống từ Franklin Templeton, Hack VC, PayPal Ventures và Bitfinex. Dự án sử dụng đồng thuận StableBFT, hỗ trợ 10.000 TPS và xác nhận cuối cùng trong vài giây, đồng thời tương thích EVM.

Điểm nổi bật kỹ thuật của Stable là sử dụng USDT làm token gas gốc, chuyển P2P miễn phí nhờ trừ phí qua tài khoản trừu tượng. Tính năng doanh nghiệp gồm chuyển khoản hàng loạt, chuyển riêng tư tuân thủ và hỗ trợ cross-chain USDT0. Dự án đã tích hợp stablecoin PYUSD của PayPal, tập trung phát triển kênh nạp/rút tiền pháp định và phát hành thẻ ghi nợ.

Arc: Hệ sinh thái độc quyền của Circle

Arc do Circle phát triển, định vị là “ngôi nhà tài chính stablecoin”, tích hợp sâu hệ sinh thái Circle. Dự án sử dụng USDC làm token gas gốc, đảm bảo cấu trúc phí dự đoán được theo USD. Về kỹ thuật, Arc dùng công cụ đồng thuận Malachite BFT, hỗ trợ 3000 TPS và xác nhận dưới một giây.

Điểm độc đáo của Arc là tích hợp sẵn động cơ FX, hỗ trợ chuyển đổi stablecoin dựa trên báo giá, cùng tính năng riêng tư tùy chọn để đáp ứng yêu cầu tuân thủ. Dự án còn thử nghiệm giao dịch USDC có thể đảo ngược để phòng chống gian lận, đồng thời hợp tác với Sở giao dịch chứng khoán Đức để thúc đẩy ứng dụng tại thị trường EU.

Xét về quy mô vốn và tiến độ kỹ thuật, Plasma dẫn đầu nhờ sự hậu thuẫn của hệ sinh thái Tether và thời gian mainnet sớm nhất. Stable xây dựng lợi thế cạnh tranh khác biệt nhờ định vị tổ chức và hợp tác với PayPal, còn Arc tận dụng ưu thế tuân thủ và vị thế hệ sinh thái USDC của Circle. Cả ba dự án đều sử dụng cơ chế đồng thuận BFT, phù hợp với thanh toán hơn so với xác nhận cuối cùng xác suất của PoS truyền thống.

Stablecoin sinh lãi: Mô hình lợi nhuận đổi mới

Stablecoin sinh lãi tích hợp trực tiếp lợi nhuận vào stablecoin, mang lại trải nghiệm sinh lời vượt trội so với tiết kiệm ngân hàng truyền thống.

Ethena USDe

Vốn hóa USDe tăng vọt từ 86 triệu USD tháng 1/2024 lên 11,04 tỷ USD tháng 10/2025, tăng trưởng 13.750%, trở thành stablecoin lớn thứ ba toàn cầu.

Đổi mới kỹ thuật của USDe là sử dụng chiến lược delta trung tính để duy trì ổn định, bằng cách staking ETH, WBTC và mở vị thế phòng hộ hợp đồng tương lai trên sàn giao dịch, tạo ra rủi ro không định hướng. sUSDe mang lại lợi suất năm 2,56%-3,72% cho người nắm giữ, nguồn lợi nhuận đến từ phần thưởng staking Ethereum, phí tài trợ hợp đồng vĩnh viễn và lợi suất cố định stablecoin.

Hệ sinh thái Sky

Hệ sinh thái Sky (trước đây là MakerDAO) tái định hình thị trường vay stablecoin phi tập trung nhờ nâng cấp thương hiệu và đổi mới sản phẩm. USDS là stablecoin thưởng, vốn hóa đạt 8 tỷ USD, cung cấp lợi suất năm 4,75% thông qua cơ chế lãi suất tiết kiệm Sky.

Lợi nhuận đến từ thặng dư giao thức, bao gồm phí vay và thu nhập thanh lý, được phân phối cho người gửi tiết kiệm qua cơ chế SSR. Dự án còn triển khai kế hoạch Endgame tái cấu trúc SubDAO, cung cấp các dịch vụ chuyên biệt qua Spark, Grove, Keel và các giao thức con khác.

Hạ tầng thanh toán stablecoin: Tái định hình tài chính toàn cầu

Năm 2025, khối lượng xử lý thanh toán xuyên biên giới bằng stablecoin đạt 46 nghìn tỷ USD, tương đương hơn 50% lưu lượng của Visa. Phí thanh toán xuyên biên giới truyền thống thường từ 2-7%, bao gồm phí chuyển, chênh lệch tỷ giá và phí trung gian, trong khi stablecoin giảm chi phí xuống 0,5-2%, tiết kiệm 50-80% trong các kịch bản xuyên biên giới tần suất cao. Quan trọng hơn, thời gian thanh toán stablecoin giảm từ 3-5 ngày làm việc truyền thống xuống dưới 3 phút, giảm mạnh nhu cầu ứng trước và gián đoạn dòng tiền.

Sự trỗi dậy mạnh mẽ của BVNK

BVNK, nhà cung cấp hạ tầng stablecoin, đạt tăng trưởng mạnh trong năm 2025 với tổng khối lượng giao dịch xử lý vượt 20 tỷ USD, phục vụ các khách hàng doanh nghiệp như Worldpay, Flywire và dLocal. Citi Ventures đầu tư chiến lược vào BVNK tháng 10/2025, hỗ trợ mở rộng đường ray thanh toán stablecoin toàn cầu. Đồng thời, Coinbase và Mastercard đang đàm phán mua lại BVNK với định giá 1,5-2,5 tỷ USD, thương vụ stablecoin lớn nhất lịch sử, nhấn mạnh vị thế cốt lõi của BVNK trong thanh toán stablecoin cấp doanh nghiệp. 

Chiến lược đổi mới của Stripe

Stripe ra mắt chức năng thanh toán định kỳ bằng stablecoin, hỗ trợ USDC tự động trừ tiền trên Base và Polygon, đáp ứng nhu cầu của các công ty AI và SaaS. Tính năng này giảm một nửa chi phí thanh toán, các công ty AI báo cáo 20% lượng thanh toán chuyển sang stablecoin. Stripe còn ra mắt nền tảng Open Issuance, hỗ trợ doanh nghiệp phát hành stablecoin tùy chỉnh và tích hợp công cụ thanh toán bằng AI agent.

Ứng dụng tích hợp AI với stablecoin: Tài chính tương lai

Với sự trỗi dậy của nền kinh tế AI agent, mô hình API key và đăng ký truyền thống không còn đáp ứng được nhu cầu giao dịch tự động giữa các máy, thúc đẩy sự ra đời của các giao thức và hạ tầng thanh toán tối ưu cho AI agent.

KITE AI: Xây dựng Layer-1 cho Internet agent

KITE AI là dự án dẫn đầu lĩnh vực này, hướng tới xây dựng blockchain Layer-1 đầu tiên tối ưu cho kinh tế AI agent. KITE hoàn thành vòng A trị giá 18 triệu USD do PayPal Ventures và General Catalyst dẫn đầu.

Đổi mới cốt lõi của dự án dựa trên ba trụ cột kỹ thuật: hệ thống nhận diện agent mã hóa (AIR - Agent Identity Resolution), quản lý quyền lập trình được và chứng minh thông minh quy kết on-chain (PoAI). AIR đóng vai trò là chợ ứng dụng agent, giải quyết vấn đề tin cậy giữa các AI agent, cho phép nhà phát triển triển khai agent tùy chỉnh qua giao diện low-code và kết nối với thị trường hệ sinh thái.

Gần đây, KITE và Brevis công bố hợp tác chiến lược, sử dụng công nghệ zero-knowledge proof để tăng tính minh bạch và tự chủ cho module nhận diện agent và thanh toán. Lô module đầu tiên được triển khai trên BNB Chain, sau đó mở rộng sang KITE L1 để thực hiện chuyển tiếp bằng chứng cross-chain.

Giao thức x402: Định nghĩa lại tiêu chuẩn thanh toán HTTP

Giao thức x402 được thúc đẩy bởi các ông lớn công nghệ như Coinbase, Google và Cloudflare. Khi client (AI agent hoặc ứng dụng) truy cập tài nguyên bảo vệ, server trả về mã trạng thái 402 và chi tiết thanh toán dạng JSON gồm số tiền, loại coin và địa chỉ nhận. Client sau đó tạo giao dịch thanh toán có chữ ký và gửi lại yêu cầu qua header X-PAYMENT. Các bên trung gian như Coinbase xác thực thanh toán on-chain, server cấp quyền truy cập tài nguyên. Toàn bộ quá trình thực thi phi tín nhiệm, thanh toán được quyết toán on-chain đảm bảo khả năng kiểm toán.

Ưu điểm kỹ thuật của x402 là tích hợp gốc với HTTP và chi phí giao dịch cực thấp. Thanh toán USDC trên Base hoàn thành trong 2 giây, phí gas dưới 0,0001 USD, phí giao thức bằng 0.

Triển vọng đầu tư và đánh giá rủi ro

Các phân nhánh stablecoin đang chuyển mình từ khái niệm sang thực tiễn, từ đầu cơ sang ứng dụng. Trong bốn phân khúc mới nổi, chuỗi công khai chuyên dụng cho stablecoin thể hiện giá trị đầu tư rõ ràng nhất. Plasma, nhờ sự hậu thuẫn của hệ sinh thái Tether và TVL 5,3 tỷ USD, đã xác thực nhu cầu thị trường, có lợi thế công nghệ rõ rệt. Khi nhu cầu thanh toán doanh nghiệp bùng nổ, các dự án hạ tầng này có thể được định giá cao hơn. Giải pháp thanh toán doanh nghiệp hưởng lợi từ môi trường pháp lý cải thiện, định giá mua lại BVNK 1,5-2,5 tỷ USD phản ánh sự công nhận của các ông lớn tài chính truyền thống với hạ tầng stablecoin. Ứng dụng tích hợp AI dù còn sớm nhưng tốc độ đổi mới kỹ thuật và kiểm chứng kịch bản ứng dụng vượt kỳ vọng, phù hợp với nhà đầu tư ưa rủi ro. Stablecoin sinh lãi có tỷ lệ rủi ro/lợi nhuận phức tạp nhất, mô hình tổng hợp có nguy cơ mất neo trong thị trường cực đoan không thể xem nhẹ.

Rủi ro pháp lý vẫn là biến số lớn nhất. Dù Đạo luật GENIUS và quy định MiCA đã tạo khung phát triển cho ngành, nhưng chi tiết thực thi và tiêu chuẩn thực thi vẫn đang thay đổi, các dự án stablecoin cần liên tục theo dõi chi phí tuân thủ và biến động chính sách. Rủi ro cạnh tranh gia tăng khi các ông lớn tài chính truyền thống tham gia, chiến lược của Stripe, Visa, Mastercard sẽ tái định hình cục diện thị trường, các dự án mới cần duy trì lợi thế về đổi mới kỹ thuật và xây dựng hệ sinh thái.

Đầu tư vào các phân khúc stablecoin mới cần cân bằng giữa đổi mới kỹ thuật, tuân thủ pháp lý và nhu cầu thị trường. Khi các dự án trọng điểm lần lượt ra mắt trong năm 2025 và khung pháp lý ngày càng rõ ràng, vòng nâng cấp hạ tầng stablecoin này hứa hẹn tái định hình cục diện thanh toán toàn cầu, mang lại lợi nhuận hấp dẫn cho những người tham gia sớm.