[Chuỗi tweet tiếng Anh] Hành trình mới của Ethereum: Hướng tới 10.000 TPS và tầm nhìn tối thượng “ZK Everything”

Chainfeeds Dẫn nhập:

Ethereum đang chuẩn bị cho sự thay đổi kiến trúc lớn nhất kể từ khi ra mắt: thay thế EVM bằng RISC-V. Lý do rất đơn giản, trong một tương lai ưu tiên ZK, EVM đã trở thành nút thắt lớn nhất.

Nguồn bài viết:

https://x.com/0xJaehaerys/status/1960051628129865918

Tác giả bài viết:

jaehaerys

Quan điểm:

jaehaerys: Ethereum đang đứng trước bước ngoặt kiến trúc quan trọng nhất kể từ khi Genesis: thay thế Ethereum Virtual Machine (EVM) bằng RISC-V. Nguyên nhân cốt lõi thúc đẩy sự thay đổi này là trong kỷ nguyên Zero-Knowledge Proof (ZK), EVM đã trở thành nút thắt lớn nhất. Hiện tại, cách zkEVM vận hành là biên dịch trình thông dịch EVM sang RISC-V rồi mới tiến hành chứng minh, quá trình này gây ra tổn thất hiệu suất từ 50–800 lần. Khi các thành phần khác như hàm băm đã được tối ưu, việc chứng minh thực thi block dần trở thành phần tốn thời gian nhất, sự kém hiệu quả của EVM bị phóng đại hoàn toàn. Vitalik chỉ ra rằng, thay vì bọc thêm một lớp EVM bên ngoài, tốt hơn nên trực tiếp lộ diện RISC-V, loại bỏ lớp thông dịch dư thừa. Đồng thời, “hợp đồng tiền biên dịch” (precompile) mà Ethereum dựa vào lâu nay cũng được chứng minh là nguồn gốc của nợ kỹ thuật. Những hàm mã hóa cứng này làm tăng độ phức tạp của giao thức và rủi ro đồng thuận, mỗi lần thêm mới đều cần hard fork, làm chậm tốc độ đổi mới. Vitalik đã nêu rõ nên tạm dừng việc đưa vào precompile mới, chuyển sang thực hiện bằng RISC-V. Thêm vào đó, kiến trúc stack 256-bit của EVM cực kỳ kém hiệu quả, đặc biệt trong các phép tính số nguyên phổ biến trong ZK chỉ cần 32/64 bit, chi phí dư thừa bị phóng đại 2–4 lần. Tổng hợp lại, ba vấn đề lớn: nút thắt hiệu suất, nợ phức tạp và kiến trúc lỗi thời khiến “tái cấu trúc lớp thực thi Ethereum bằng RISC-V” trở thành lựa chọn cấp thiết. RISC-V không phải là một sản phẩm cụ thể, mà là một bộ tiêu chuẩn tập lệnh mở và mô-đun. Lõi tối giản của nó chỉ gồm khoảng 47 lệnh cơ bản, khả năng an toàn và xác minh vượt xa EVM phức tạp; hệ sinh thái mở cũng đồng nghĩa với việc các nhà phát triển không cần xây dựng toolchain biên dịch từ đầu, các ngôn ngữ phổ biến như Rust, C++, Go có thể biên dịch trực tiếp sang RISC-V, giúp giảm đáng kể rào cản cho cộng đồng phát triển Ethereum. Quan trọng hơn, hệ sinh thái ZK gần như đã đạt đồng thuận: 9/10 dự án zkVM đều chọn RISC-V làm ISA nền tảng, chứng minh tiêu chuẩn này đã trở thành giải pháp thống nhất thực tế của ngành. So với “Yellow Paper” mơ hồ, RISC-V có đặc tả SAIL chính quy, có thể đọc bằng máy, tạo nền tảng cho xác minh tính đúng đắn cấp toán học. Đồng thời, “chế độ đặc quyền” của RISC-V cung cấp cách ly phần cứng cho môi trường thực thi tin cậy, hợp đồng ở chế độ người dùng phải gọi chế độ kernel qua lệnh ECALL, từ đó xây dựng ranh giới bảo mật vững chắc hơn sandbox phần mềm của EVM. Lộ trình chuyển đổi sẽ chia làm ba giai đoạn: Giai đoạn đầu thay thế precompile bằng RISC-V ở các tình huống rủi ro thấp; Giai đoạn hai bước vào thời kỳ hai VM song song, hợp đồng EVM và RISC-V có thể gọi lẫn nhau; Giai đoạn ba là “chiến lược Rosetta”, EVM sẽ được duy trì tương thích lâu dài như một hợp đồng chạy trên RISC-V. Tiến hóa dần dần này vừa đảm bảo ổn định, vừa mở đường cho việc đơn giản hóa giao thức cuối cùng. Việc chuyển đổi EVM→RISC-V không chỉ là nâng cấp lớp thực thi, mà còn định hình lại toàn bộ hệ sinh thái Ethereum. Đối với Rollup, các giải pháp optimistic (Arbitrum, Optimism) dựa vào EVM L1 để tính lại bằng chứng gian lận, nếu EVM bị thay thế, mô hình này sẽ đối mặt với nguy cơ tái cấu trúc hoặc tách rời hoàn toàn. Trong khi đó, ZK Rollup sẽ hưởng lợi chiến lược: đa số dự án nội bộ đã dùng RISC-V, môi trường thực thi L1 và L2 thống nhất nguyên bản, có thể đạt “native Rollup”, thanh toán liền mạch hiệu quả với L1, giảm chi phí chứng minh. Đối với nhà phát triển, Rust, Go, Python… sẽ chạy trực tiếp trên L1, mở rộng hoàn toàn biên giới phát triển hợp đồng thông minh; đối với người dùng, chi phí chứng minh có thể giảm hàng trăm lần, Ethereum sẽ đạt tới “Gigagas L1” với hàng vạn TPS. Xa hơn, chuyển đổi này phù hợp với tầm nhìn “Lean Ethereum”: tinh giản lớp đồng thuận, dữ liệu và thực thi, biến Ethereum thành lớp tin cậy tối giản, có thể xác minh của Internet. “Điểm cuối là ZK-snark everything” mà Vitalik đề xuất không còn là mơ mộng, mà là bản thiết kế thực tế nhờ RISC-V. Điều này đồng nghĩa, tương lai của Ethereum không còn là “máy ảo hợp đồng thông minh” truyền thống, mà là nền tảng tin cậy toàn cầu có thể xác minh, đơn giản và minh bạch. 【Bản gốc bằng tiếng Anh】