Lightstreams: Nền tảng lưu trữ dữ liệu blockchain ngang hàng hỗ trợ quyền riêng tư và DApp

Lightstreams là gì

Các bạn thân mến, hãy tưởng tượng khi chúng ta chia sẻ ảnh, video hoặc viết bài trên mạng, những nội dung này thường được lưu trữ trên các máy chủ của những nền tảng tập trung như WeChat, Douyin, Weibo. Điều này có nghĩa là các nền tảng đó kiểm soát nội dung của chúng ta, họ quyết định ai được xem, xem trong bao lâu, thậm chí có thể xóa bất cứ lúc nào. Dự án Lightstreams (viết tắt là PHT) ra đời nhằm thay đổi hiện trạng này, nó giống như sự kết hợp giữa một “quản gia nội dung cá nhân” và một “két sắt thông minh”.

Nói một cách đơn giản, Lightstreams là một hệ sinh thái ứng dụng phi tập trung, với mục tiêu cốt lõi là giúp mọi người theo dõi, kiểm soát và quản lý tốt hơn nội dung số và quyền sở hữu trí tuệ của mình. Bạn có thể hình dung nó như một mạng lưới blockchain đặc biệt, nơi các tài sản số như phim, nhạc, tài liệu, blog của bạn không còn do một công ty lớn nào đó lưu trữ tập trung, mà chỉ được lưu và đồng bộ trên các thiết bị mà bạn cho phép. Nhờ vậy, bạn mới thực sự là chủ sở hữu nội dung số của mình, có thể quyết định ai được truy cập, thậm chí thiết lập quyền truy cập và phân phối lợi nhuận thông qua hợp đồng thông minh (một giao thức số tự động thực thi).

Lightstreams còn tương thích với các công cụ phát triển của Ethereum, nghĩa là các nhà phát triển có thể dễ dàng xây dựng nhiều ứng dụng phi tập trung (DApps) trên nền tảng này, đồng thời các ứng dụng đó có thể xử lý dữ liệu riêng tư và bí mật mà vẫn đảm bảo hiệu năng cao.

Tầm nhìn dự án và đề xuất giá trị

Tầm nhìn của Lightstreams là thay đổi hoàn toàn cách thông tin lưu chuyển, chuyển quyền sở hữu dữ liệu từ nền tảng về tay người dùng. Họ mong muốn xây dựng một Internet hoàn toàn mới, nơi mọi người có thể sử dụng nhiều ứng dụng khác nhau để tiêu thụ cùng một nội dung, không còn bị giới hạn bởi một nền tảng cụ thể nào.

Vấn đề cốt lõi mà họ muốn giải quyết là: lưu trữ lượng lớn dữ liệu trên blockchain truyền thống rất tốn kém, và khó kiểm soát truy cập dữ liệu một cách chi tiết. Ví dụ, lưu trữ 1MB file trên Ethereum có thể tốn hàng nghìn đô la, và nội dung lại công khai. Lightstreams với giải pháp công nghệ độc đáo của mình, cung cấp một “hệ thống lưu trữ phi tập trung có cấp phép”, giải quyết các điểm đau này.

So với các dự án cùng loại, đề xuất giá trị của Lightstreams nằm ở chỗ: nó cung cấp dung lượng lưu trữ không giới hạn, chi phí lưu trữ nội dung gần như bằng 0, tốc độ xử lý giao dịch được cải thiện đáng kể, và quan trọng nhất là quản lý hiệu quả quyền riêng tư và tính bảo mật của dữ liệu. Điều này giúp các ứng dụng phi tập trung xây dựng trên Lightstreams có khả năng xử lý dữ liệu và trải nghiệm người dùng ngang bằng, thậm chí vượt trội so với ứng dụng truyền thống.

Đặc điểm kỹ thuật

Kiến trúc kỹ thuật của Lightstreams giống như một chiếc “bánh sandwich” được thiết kế tỉ mỉ, kết hợp nhiều công nghệ tiên tiến để hiện thực hóa các chức năng độc đáo:

Lớp blockchain

Lightstreams sở hữu một blockchain độc lập, tương thích với Ethereum. Điều này có nghĩa là nó có thể tận dụng các chức năng hợp đồng thông minh đã hoàn thiện của Ethereum, nhưng tránh được các hạn chế của Ethereum khi xử lý lượng lớn dữ liệu.

Cơ chế đồng thuận: Proof-of-Authority (PoA)

Để đạt được tốc độ giao dịch nhanh và xác nhận tức thì, Lightstreams sử dụng cơ chế đồng thuận “Proof-of-Authority” (PoA). Có thể hình dung PoA như sau: trong một ngôi làng, không phải ai cũng được ghi sổ (như PoW của Bitcoin), mà chỉ có một số “người có uy tín” (tức các node quyền lực) được phép ghi sổ và xác thực giao dịch. Các node quyền lực này được cấp phép rõ ràng, cùng nhau duy trì an ninh và ổn định cho mạng lưới. Cơ chế này giúp Lightstreams đạt thời gian tạo block chỉ 1-3 giây, và giao dịch sau khi xác nhận là không thể đảo ngược, nâng cao hiệu quả đáng kể.

Mạng lưu trữ phân tán an toàn (Distributed Secure Storage Network, DSSN) và Két sắt thông minh (Smart Vault)

Lightstreams tận dụng công nghệ lưu trữ phân tán IPFS (InterPlanetary File System) để cung cấp lưu trữ dữ liệu không giới hạn và miễn phí. IPFS giống như một ổ cứng khổng lồ chia sẻ toàn cầu, các file được chia nhỏ và lưu trên nhiều node khác nhau. Nhưng Lightstreams bổ sung thêm một “lớp bảo mật” quan trọng – Két sắt thông minh (Smart Vault).

Két sắt thông minh là một hệ thống lưu trữ dữ liệu phi tập trung, tích hợp chức năng kiểm soát quyền riêng tư mạnh mẽ. Hãy tưởng tượng, file của bạn dù lưu trên IPFS nhưng chỉ những ai có “chìa khóa két sắt thông minh” (tức tài khoản được hợp đồng thông minh cấp quyền) mới truy cập được. Điều này giải quyết vấn đề lưu trữ dữ liệu cá nhân trên mạng mở có thể vi phạm quy định bảo mật (như GDPR), vì dữ liệu chỉ truyền đến các tài khoản được phép.

Gas Relay (Trung chuyển Gas)

Để giảm rào cản sử dụng ứng dụng phi tập trung cho người dùng, Lightstreams còn cung cấp chức năng Gas Relay. Điều này có nghĩa là nhà phát triển ứng dụng có thể trả phí giao dịch thay cho người dùng, người dùng không cần sở hữu token PHT vẫn có thể sử dụng ứng dụng trực tiếp, giống như khi chúng ta dùng các ứng dụng miễn phí, chi phí máy chủ phía sau do nhà phát triển chịu.

Kinh tế học token

Token gốc của mạng Lightstreams là Photon, ký hiệu PHT.

Thông tin cơ bản về token

• Ký hiệu token:PHT
• Loại token:Token tiện ích (Utility Token), chủ yếu dùng cho các chức năng và khuyến khích trong mạng lưới.
• Chuỗi phát hành:Mạng Lightstreams là một blockchain độc lập tương thích Ethereum, nhưng token PHT ban đầu phát hành dưới dạng ERC20.
• Tổng cung tối đa:300.000.000 PHT.
• Lượng lưu hành hiện tại:Khoảng 46.209.883 PHT.

Công dụng của token

Token PHT đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái Lightstreams:

• Thanh toán phí giao dịch:Người dùng cần dùng PHT để trả phí khi thực hiện thao tác trên mạng.
• Mua nội dung số:PHT có thể dùng để mua nội dung số trên mạng lưới.
• Tham gia quản trị mạng:Người nắm giữ PHT có thể staking để tham gia quản trị mạng. Họ có thể đề xuất thay đổi giao thức mạng và bỏ phiếu cho các đề xuất đó. Đề xuất thành công sẽ được các “node quyền lực” đặc biệt thực hiện thông qua nâng cấp phần mềm phối hợp.

Phân bổ và thông tin mở khóa token

Theo thông tin ICO năm 2019, kế hoạch phân bổ ban đầu của PHT như sau:

• Bán trước và công khai:55%
• Đội ngũ:20%
• Phát hành tương lai:10%
• Cố vấn, đối tác phát triển và nhà đầu tư vòng hạt giống:8%
• Khuyến khích DApp:5%
• Tiền thưởng phát hiện lỗi:2%

Đáng chú ý, để tri ân những người ủng hộ sớm, Lightstreams quyết định không khóa token cho người tham gia bán trước (No Vesting), toàn bộ token mua (bao gồm thưởng) được mở khóa ngay khi phân phối vào ngày 18/7/2019. Ngoài ra, do dự án đã huy động thành công 4,7 triệu USD ở vòng bán trước và riêng tư, nên quyết định không bán thêm token, một phần token chưa bán được giữ lại cho các chương trình thưởng và phát triển mạng lưới trong tương lai.

Đội ngũ, quản trị và tài chính

Thành viên chủ chốt và đặc điểm đội ngũ

Đội ngũ cốt lõi của Lightstreams gồm:

• Michael Smolenski:Nhà sáng lập, từng là kỹ sư phần mềm tại Goldman Sachs, kiến trúc sư giải pháp hệ thống thanh toán trực tuyến của Westpac Bank. Ông từng nhiều lần đoạt giải trong lĩnh vực blockchain, bao gồm giải thưởng hackathon blockchain Consensus 2017.
• Andrew Zappella:Giám đốc điều hành, từng là đồng sáng lập và trưởng bộ phận phát triển sản phẩm của Base7Booking. Ông là nhân vật có ảnh hưởng trong lĩnh vực fintech Singapore, có nhiều năm kinh nghiệm trong fintech và blockchain, đồng thời là tác giả cuốn “Kiến thức cơ bản về Bitcoin và Blockchain”.

Thành viên đội ngũ có kinh nghiệm phong phú trong tài chính, kỹ thuật phần mềm và blockchain, từng được công nhận ở nhiều dự án blockchain.

Cơ chế quản trị

Lightstreams hướng tới xây dựng một mạng lưới tự quản, sử dụng hệ thống “quản trị do token tuyển chọn” (Token Curated Governance, TCG). Điều này có nghĩa là người nắm giữ token PHT sẽ cùng nhau xây dựng “hiến pháp” và các “điều lệ” của mạng, các quy tắc này sẽ ảnh hưởng đến hành vi của “node quyền lực” nhằm duy trì một mạng lưới vận hành ổn định, với mục tiêu chính là phí giao dịch thấp và lạm phát giá thấp. Người nắm giữ token sẽ staking để đề xuất và bỏ phiếu, từ đó ảnh hưởng đến định hướng phát triển mạng.

Ngân quỹ và tài chính

Lightstreams đã huy động thành công 4,7 triệu USD ở vòng riêng tư và bán trước. Hard cap ban đầu đặt ra là 20 triệu USD. Kế hoạch phân bổ vốn gồm 55,4% cho phát triển kỹ thuật, 12% cho marketing và truyền thông, 8% cho sự kiện và tài trợ, v.v.

Lộ trình phát triển

Dưới đây là một số mốc lịch sử và sự kiện quan trọng của dự án Lightstreams:

• 2018:Dự án đăng ký tại Estonia.
• 8/6/2018:Lightstreams bắt đầu hoạt động trên GitHub.
• 5/12/2018 - 5/1/2019:Dự án tiến hành bán trước.
• 15/3/2019 - 31/3/2019:Dự án mở bán công khai.
• 18/7/2019:Token PHT bắt đầu phân phối cho người tham gia bán trước và công khai, không khóa token.

Về lộ trình và kế hoạch chi tiết trong tương lai của Lightstreams, hiện tại chưa có thông tin timeline mới nhất trong các tài liệu công khai. Sách trắng và phần lớn tài liệu chi tiết được phát hành khoảng năm 2019, các tài liệu cập nhật gần đây (như Lightstreams Docs) chủ yếu tập trung vào tổng quan kỹ thuật và giới thiệu thành phần. Vì vậy, để biết định hướng phát triển và các cột mốc quan trọng trong tương lai, nên tham khảo thông báo chính thức hoặc cập nhật cộng đồng mới nhất của dự án.

Nhắc nhở rủi ro thường gặp

Đầu tư vào bất kỳ dự án blockchain nào đều tiềm ẩn rủi ro, Lightstreams cũng không ngoại lệ. Dưới đây là một số rủi ro thường gặp cần lưu ý:

Rủi ro kỹ thuật và bảo mật

• Rủi ro tập trung của cơ chế đồng thuận:Lightstreams sử dụng PoA, tuy hiệu quả cao nhưng độ an toàn phụ thuộc vào độ tin cậy của các node quyền lực. Nếu các node này bị kiểm soát bởi một số ít thực thể hoặc bị tấn công, mạng lưới có thể bị ảnh hưởng.
• Độ phức tạp kỹ thuật:Dự án tích hợp nhiều công nghệ như Ethereum, IPFS, Tendermint, kiến trúc đa tầng này có thể tiềm ẩn lỗ hổng kỹ thuật hoặc vấn đề tích hợp.
• Bảo mật của két sắt thông minh:Dù két sắt thông minh nhằm bảo vệ quyền riêng tư và kiểm soát truy cập dữ liệu, nhưng bảo mật hợp đồng thông minh là yếu tố then chốt, bất kỳ lỗ hổng nào cũng có thể dẫn đến rò rỉ dữ liệu hoặc truy cập trái phép.

Rủi ro kinh tế

• Thanh khoản thị trường thấp:Theo dữ liệu thị trường mới nhất, khối lượng giao dịch token PHT rất thấp, vốn hóa cũng nhỏ. Điều này có nghĩa là thanh khoản token có thể không đủ, nhà đầu tư có thể khó mua bán nhanh khi cần, giá biến động mạnh.
• Mức độ hoạt động của dự án:Phần lớn tài liệu chi tiết và thông tin ICO tập trung vào khoảng năm 2019. Dù có cập nhật tài liệu, nhưng thiếu thông tin phát triển và marketing gần đây, có thể cho thấy tốc độ phát triển chậm lại hoặc gặp thách thức.
• Cạnh tranh khốc liệt:Lĩnh vực blockchain và lưu trữ phân tán cạnh tranh rất mạnh, liên tục xuất hiện dự án mới, khả năng Lightstreams duy trì sức cạnh tranh trên thị trường còn chưa chắc chắn.

Rủi ro tuân thủ và vận hành

• Chính sách quản lý chưa rõ ràng:Chính sách quản lý tiền mã hóa và dự án blockchain trên toàn cầu vẫn đang thay đổi, các thay đổi chính sách trong tương lai có thể ảnh hưởng đến hoạt động dự án và giá trị token.
• Quy định về quyền riêng tư dữ liệu:Dù Lightstreams nhấn mạnh quyền riêng tư dữ liệu, nhưng các quy định về quyền riêng tư trên toàn cầu (như GDPR) rất phức tạp và nghiêm ngặt, dự án cần đảm bảo công nghệ và vận hành luôn tuân thủ các yêu cầu mới nhất.

Lưu ý:Các nhắc nhở rủi ro trên không đầy đủ, chỉ mang tính tham khảo chung. Mọi quyết định đầu tư nên dựa trên nghiên cứu độc lập và khả năng chịu rủi ro của bạn. Đây không phải là lời khuyên đầu tư.

Danh sách xác minh

• Trình duyệt block:Trình duyệt block của Lightstreams có tại explorer.lightstreams.io.
• Hoạt động GitHub:Lightstreams bắt đầu hoạt động trên GitHub từ tháng 6/2018, có 33 kho mã nguồn công khai. Các kho chính gồm lightstreams-network/lightchain và lightstreams/lightstreams. Nên kiểm tra lịch sử commit và tần suất cập nhật để đánh giá mức độ phát triển mới nhất của dự án.
• Trang web chính thức:lightstreams.network
• Sách trắng:Sách trắng của Lightstreams có thể lấy từ kênh chính thức, ví dụ qua liên kết Amazon S3.

Tổng kết dự án

Dự án Lightstreams hướng tới giải quyết các thách thức về chi phí lưu trữ dữ liệu, khả năng mở rộng và kiểm soát quyền riêng tư trên blockchain truyền thống bằng cách kết hợp công nghệ blockchain và lưu trữ phân tán. Dự án xây dựng một blockchain tương thích Ethereum, sử dụng cơ chế đồng thuận PoA để đạt hiệu năng cao, và thông qua công nghệ “két sắt thông minh” độc đáo, cung cấp kiểm soát truy cập chi tiết và bảo vệ quyền riêng tư cho nội dung số trên nền tảng lưu trữ phân tán IPFS. Token PHT là token tiện ích của hệ sinh thái, dùng để thanh toán phí, mua nội dung và tham gia quản trị.

Về mặt tầm nhìn, Lightstreams cố gắng định nghĩa lại quyền sở hữu và mô hình phân phối nội dung số, trao quyền kiểm soát lớn hơn cho người dùng, đồng thời cung cấp năng lực xử lý dữ liệu mạnh mẽ cho ứng dụng phi tập trung. Tuy nhiên, theo dữ liệu thị trường, khối lượng giao dịch và vốn hóa của token PHT hiện khá thấp, và các thông tin, hoạt động chính của dự án tập trung vào khoảng năm 2019. Điều này có thể cho thấy dự án gặp thách thức trong phát triển tiếp theo, hoặc ảnh hưởng thị trường chưa được thể hiện rõ.

Tóm lại, Lightstreams đưa ra một giải pháp tiềm năng, đặc biệt trong lĩnh vực quyền riêng tư dữ liệu và quản lý nội dung phi tập trung. Tuy nhiên, với bất kỳ người tham gia tiềm năng nào, việc nghiên cứu kỹ tiến độ phát triển mới nhất, mức độ hoạt động cộng đồng, mức độ chấp nhận thị trường và sự cam kết của đội ngũ là rất quan trọng. Hãy tự nghiên cứu và hiểu rõ mọi rủi ro tiềm ẩn.