Thế giới ngoài SWIFT (Phần 2): Sổ cái ngầm ở Moscow: Garantex, Cryptex và hệ thống thanh toán trong bóng tối

Tiêu đề gốc: 《Bên ngoài SWIFT (Phần 2) Sổ cái ngầm của Moscow: Garantex, Cryptex và hệ thống thanh toán bóng tối》

Tác giả gốc: Anita

Lưu ý của Rhythm: Đây là bài viết thuộc chuỗi bài “Bên ngoài SWIFT”, xem phần trước tại:. Dưới đây là nội dung chính:

Ba năm sau khi phương Tây cắt kết nối Nga khỏi SWIFT, Điện Kremlin không rơi vào tình trạng ngạt thở tài chính. Ngược lại, bên trong tòa nhà Liên bang Moscow đang vận hành một “cỗ máy tài chính bóng tối” khổng lồ.

Cỗ máy này không còn phụ thuộc vào JPMorgan, cũng không sợ các lệnh đóng băng đô la. Theo tài liệu của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, các báo cáo phân tích blockchain và dữ liệu điều tra của ICIJ, cỗ máy này chủ yếu được cấu thành bởi ba tầng bánh răng:

Garantex (trung tâm chợ đen), Cryptex (phương án dự phòng bí mật) và hệ thống Exved / A7 (kênh B2B cấp quốc gia và “rúp on-chain”).

Garantex Phượng hoàng bất tử — Giao điểm của mafia và vốn dầu mỏ

Trên danh sách trừng phạt của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, Garantex là một cái tên đã được đánh dấu đỏ từ lâu; trong hệ thống thương mại xám và dòng vốn chảy ra ngoài của Nga, nó là “trung tâm thanh toán tổng” không thể thiếu.

1. Bề ngoài là một nền tảng giao dịch, bên dưới là hai dòng chảy ngầm

Theo thông tin công khai, Garantex được thành lập năm 2019 tại Moscow, văn phòng đăng ký đặt tại tòa nhà Liên bang Moscow, do Stanislav Drugalev và Sergey Mendeleev cùng sáng lập. Tháng 4 năm 2022, do liên quan đến các giao dịch với thị trường darknet Hydra, phần mềm tống tiền Conti, v.v., Garantex bị OFAC Hoa Kỳ trừng phạt, ít nhất 100 triệu đô la giao dịch bị xác định là liên quan đến hoạt động tội phạm, nhưng sau trừng phạt, nó vẫn là “một trong những kênh chính để dòng tiền Nga ra vào thế giới”.

Điều tra của ICIJ đã đi sâu vào cấu trúc cổ phần, bức tranh bắt đầu biến dạng:

· Một công ty gắn bó chặt chẽ với Garantex tên là Fintech Corporation — vừa là chủ sở hữu ứng dụng Garantex, vừa là đơn vị vận hành các thương hiệu như “Garantex Academy”;

· Hồ sơ đăng ký doanh nghiệp Nga cho thấy, Fintech nắm giữ 50% cổ phần của một công ty đòi nợ “Academy of Conflicts”, nửa còn lại do “trùm băng nhóm” Alexander Tsarapkin kiểm soát — người từng bị kết án tội tống tiền, từng ngồi tù bảy năm vì băng nhóm tống tiền;

· Cổ đông chủ chốt của Fintech là Pavel Karavatsky từng là thành viên hội đồng quản trị ngân hàng Peresvet, ngân hàng này sau đó bị Rosneft (Tập đoàn dầu khí quốc gia Nga) tiếp quản; giai đoạn đầu, Fintech còn sử dụng thông tin liên hệ và tên miền email liên quan đến công ty logistics của Rosneft.

Nhìn lại từ chuỗi giấy tờ đăng ký doanh nghiệp lạnh lùng này, là vốn dầu khí quốc gia + công ty đòi nợ bạo lực + nền tảng giao dịch crypto bị trừng phạt.

Điều này không có nghĩa là “Rosneft đang điều hành Garantex”, nhưng đủ để cho thấy, việc Garantex có thể tiếp tục xử lý dòng stablecoin hàng tỷ đô la sau khi bị OFAC, Tether, EU cùng lúc tấn công, không chỉ đơn giản dựa vào “kỹ thuật và tinh thần khởi nghiệp”.

Nó là một bánh răng trung tâm gắn trong mạng lưới vốn xám quy mô quốc gia lớn hơn.

Cryptex — “Kế hoạch B” di chuyển ở sườn Garantex

Khi Garantex trở thành mẫu vật dưới ánh đèn kiểm soát, “chỉ làm nó mà không làm gì khác” là quá nguy hiểm đối với dòng tiền đen và xám. Thị trường sẽ tự nhiên mọc ra các tuyến dự phòng, Cryptex là ví dụ điển hình nhất.

1. “Máy đổi tiền tàng hình” bị OFAC chỉ đích danh

Bề ngoài, Cryptex cũng là một “nền tảng đổi tiền mã hóa của Nga”, hỗ trợ chuyển đổi tức thì giữa tiền pháp định và tài sản số. Nhưng vào ngày 26 tháng 9 năm 2024, OFAC Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã đưa nó cùng nhà điều hành Sergey Sergeevich Ivanov vào danh sách trừng phạt, cáo buộc nó “cung cấp dịch vụ rửa tiền và thanh toán cho các cửa hàng lừa đảo, tổ chức ransomware, thị trường darknet và các hành vi phạm tội khác.”

Phân tích on-chain của Chainalysis cho thấy, từ năm 2018 đến nay, Cryptex đã xử lý khoảng 5.88 tỷ đô la giao dịch crypto, trong đó một phần đáng kể đến từ các địa chỉ “rủi ro cao thậm chí rõ ràng là bất hợp pháp”, nền tảng khác liên quan đến Ivanov là PM2BTC bị FinCEN xác định là “mối quan ngại rửa tiền chính (primary money laundering concern)”, gần một nửa hoạt động liên quan đến tội phạm.

Nếu nói Garantex thiên về “bể thanh toán tổng stablecoin — rúp trong và ngoài nước Nga”, thì vị trí của Cryptex / PM2BTC thiên về “cửa ngõ rửa tiền tội phạm nhẹ hơn, ẩn danh hơn”.

2. Điều không thể bị tiêu diệt không phải là một nền tảng, mà là cả một cấu trúc

Xét về cấu trúc, Cryptex đóng vai trò là “phân thân sườn” điển hình: Khi địa chỉ on-chain của Garantex bị hàng loạt đưa vào danh sách đen, nhiều cửa hàng darknet, băng nhóm lừa đảo, điều hành ransomware sẽ chuyển kênh thanh toán sang các bộ đổi tiền không KYC như Cryptex hoặc PM2BTC; khi bản thân Cryptex bị trừng phạt, “Cryptex 2.0” mới lại xuất hiện với tên gọi khác.

Đây là một mô hình “né tránh phi tập trung” (decentralized evasion):

(1) Cái bị đánh sập là cái tên, cái mọc ra từ thị trường là mô hình.

(2) Trong mạng lưới này, Garantex là máy chủ hạng nặng;

(3) Cryptex và PM2BTC là các nút đầu vào chuyên “nhận tiền bẩn, rửa một lần rồi chuyển sang Garantex hoặc kênh khác”.

Exved, A7A5 và PSB — Hình mẫu “ngân hàng bóng tối” cấp chủ quyền

Nếu Garantex là chợ đen, Cryptex là ngành xám, thì nhóm Exved + A7 / A7A5 + PSB lại giống một phòng thí nghiệm on-chain của quốc gia hơn.

Nó không dùng để trốn một khoản tiền lẻ, mà để viết lại “cách Nga thanh toán ra nước ngoài”.

1. Exved: Kênh USDT B2B khoác áo tuân thủ

Tháng 12 năm 2023, một nền tảng “giao dịch thanh toán số” tên Exved âm thầm ra mắt tại Moscow.

Định vị chính thức rất đơn giản:

a. Cung cấp dịch vụ thanh toán số xuyên biên giới cho pháp nhân (doanh nghiệp) Nga

b. Hỗ trợ sử dụng Tether USDT để thanh toán quốc tế

Hầu hết các báo cáo công khai đều nhấn mạnh ba điểm: Exved chỉ dành cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu, không phải nhà đầu tư nhỏ lẻ; nó cung cấp một giao diện cho doanh nghiệp, phía trước có thể hiển thị “đô la, USDT hoặc rúp ngoài lãnh thổ (offshore ruble)”, phía sau hoàn tất thanh toán qua tài khoản offshore và tổ chức hợp tác; về kỹ thuật, dự án có sự tham gia của nhóm InDeFi Smart Bank, và được Ngân hàng Trung ương Nga cùng Cơ quan Giám sát Tài chính Liên bang (Rosfinmonitoring) phê duyệt.

Xét về mặt quản lý, Exved là một thử nghiệm đổi mới có KYC.

Xét về cấu trúc, nó giống như: Sau khi ngân hàng truyền thống bị trừng phạt khóa chặt, dựng lên “vỏ bọc tuân thủ + kênh stablecoin” cho doanh nghiệp.

Nó không trực tiếp phát hành đồng coin mới nào, mà đưa USDT hiện có vào một vỏ B2B được nhà nước công nhận.

2. A7 và A7A5: “Stablecoin bóng tối” phiên bản rúp thực sự xuất hiện

Nếu Exved vẫn dừng ở mức “mượn USDT để thanh toán quốc tế”, thì A7 / A7A5 là bước tiếp theo — đưa rúp lên on-chain.

Báo cáo “A7 Leak” của Elliptic đã phân tích hệ thống này rất rõ ràng:

a. A7 là tập đoàn chuyên cung cấp thanh toán quốc tế và né tránh trừng phạt cho doanh nghiệp Nga;

· 51% cổ phần do tài phiệt quốc tịch Moldova Ilan Shor nắm giữ — ông này bị kết án vì vụ “lỗ lớn” ngành ngân hàng Moldova năm 2014, và bị Mỹ trừng phạt vì giúp Nga phá hoại bầu cử Moldova;

· Cổ đông lớn còn lại là ngân hàng quốc phòng quốc doanh Nga Promsvyazbank (PSB).

b. A7A5 là stablecoin rúp do A7 phát triển:

· Chủ thể phát hành là Old Vector LLC đăng ký tại Kyrgyzstan;

· Mỗi A7A5 được cho là được bảo chứng 1:1 bằng tiền gửi rúp tại tài khoản PSB;

· Đến giữa năm 2025, có khoảng 41.6 tỷ A7A5 lưu hành, tổng giá trị giao dịch khoảng 68 tỷ đô la;

· Reuters dẫn dữ liệu từ Elliptic và TRM Labs cho biết, tổng giá trị chuyển khoản của A7A5 đã vượt 40 tỷ đô la, đỉnh điểm giao dịch hàng ngày vượt 1 tỷ đô la, vốn hóa thị trường tăng vọt từ 170 triệu lên 521 triệu đô la chỉ trong hai tuần.

Quan trọng hơn, nó và USDT không phải là quan hệ thay thế, mà là “cấu trúc hai tầng”:

Theo các đoạn chat nội bộ do Elliptic tiết lộ, nhân viên A7 từng bàn về việc dùng ít nhất 1-2 tỷ đô la USDT để tạo lập thị trường cho A7A5 trên các sàn giao dịch — trước tiên dùng USDT tạo thanh khoản, sau đó đổi lấy A7A5, khiến nó trông như “một thị trường stablecoin có chiều sâu”;

Tháng 7 năm 2025, kênh Telegram chính thức của A7 trực tiếp thông báo bơm 100 triệu đô la USDT vào A7A5 DEX để đáp ứng nhu cầu “giá tốt nhất A7A5 ↔ USDT”.

Với chuỗi hành động này, vai trò của A7A5 trở nên rất rõ ràng: Nó là “nợ rúp on-chain” gắn trên bảng cân đối kế toán của PSB, dùng USDT làm động cơ tín dụng để né tránh rủi ro đóng băng Tether.

Đối với doanh nghiệp Nga, điều này có nghĩa là ngay cả khi bị loại khỏi SWIFT, tài khoản ngân hàng không thể thanh toán quốc tế, họ vẫn có thể:

Rúp → gửi vào PSB → A7A5 → thanh toán hàng hóa on-chain → đổi lại tiền pháp định địa phương hoặc USDT.

Nhìn từ bên ngoài, đây là một sản phẩm công nghệ, còn từ góc độ địa chính trị, nó giống như “đường ống ngân hàng trung ương bóng tối phiên bản rúp” xây dựng ngoài hệ thống SWIFT.

Báo cáo “A7 Leak” của Elliptic có một đoạn rất nổi bật:

· Tập đoàn A7 không chỉ giúp doanh nghiệp Nga lách mua linh kiện, đàm phán phí vận chuyển, mà còn được dùng để hỗ trợ các dự án chính trị tại Moldova;

· Tài liệu rò rỉ và ghi nhận on-chain cho thấy, tiền của Shor thông qua stablecoin chảy vào một mạng lưới ứng dụng và tổ chức tên “Taito”, dùng để trả thù lao cho người tham gia hoạt động chính trị, chi phí tuyên truyền;

· Mỹ và EU trong lý do trừng phạt đã cáo buộc rõ ràng Shor “sử dụng mạng lưới tiền và thông tin giả để phá hoại dân chủ Moldova”, và kênh crypto của A7 được xem là một trong những cơ sở hạ tầng quan trọng cho hoạt động này.

Điều này không có nghĩa là chúng ta có thể kết luận đơn giản “PSB + A7A5 = trực tiếp phát USDT mua phiếu cho cử tri khu vực nào đó”, tài liệu công khai chưa đủ để vẽ ranh giới chi tiết như vậy.

Nhưng có thể khẳng định, cùng một nền tảng tài chính, vừa giúp doanh nghiệp Nga mua hàng, lách trừng phạt, vừa cung cấp công cụ phân phối tiền cho hoạt động ảnh hưởng chính trị.

Khi ngân hàng chủ quyền (PSB), tập đoàn thanh toán bóng tối (A7) và stablecoin on-chain (A7A5) gắn kết với nhau,

Tiền không còn chỉ là “biến số kinh tế”, mà đã trở thành vũ khí địa chính trị có thể xuyên biên giới, lập trình được.

Dưới SWIFT là đô la, ngoài SWIFT là mạng lưới bóng tối

Nếu trừu tượng hóa tất cả thành một sơ đồ, bạn sẽ thấy cấu trúc như sau:

· Garantex: Tập hợp nhà đầu tư nhỏ lẻ Nga, thương mại xám, tiền đen và một phần vốn liên quan đến năng lượng thành một “chợ đen thanh toán tổng rúp ↔ stablecoin”;

· Cryptex / PM2BTC và các bộ đổi tiền không KYC: Cung cấp cửa ngõ “lên tàu và rửa sạch” cho ransomware, cửa hàng lừa đảo và một số đối tượng bị trừng phạt;

· Exved + A7 / A7A5 + PSB: Kéo mạng lưới này từ “dân gian và bóng tối” sang “thanh toán B2B bán chính thức” và “dự án chủ quyền rúp on-chain” — biến thứ vốn chỉ có thể vận hành trên bảng cân đối ngân hàng trung ương thành một token có thể nhảy giữa Tron, Ethereum.

Trong mạng lưới này, USDT là máu, tiền gửi rúp tại PSB là khung xương, Garantex / Cryptex là mao mạch, còn A7A5 là van tim mới mọc ra — sự tồn tại của nó là để chu trình này tiếp tục đập ngoài SWIFT.

Đây không phải là một câu đùa về trừng phạt, mà là một phép thử sức chịu đựng của trật tự tài chính toàn cầu.

Khi một cường quốc bị loại khỏi SWIFT bắt đầu thành thạo sử dụng stablecoin, nền tảng bóng tối và “rúp on-chain” tự phát triển để hoàn thành thương mại và dự án chính trị, vấn đề không còn là: “Liệu Nga có thể bị phong tỏa không?”, mà là: “Bên ngoài đô la và SWIFT, liệu có mọc ra một hệ thống cống tài chính không bao giờ dọn sạch được?”

Cỗ máy đang vận hành trong tòa nhà Liên bang Moscow chỉ là đoạn đầu tiên của hệ thống cống này.

Tài liệu tham khảo

<1>

<2>

<3>

<4> FinCEN – Advisory FIN-2023-A002

<5>

<6>OFAC Notice – September 26, 2024

<7>U.S. Treasury Press Release – April 5, 2022

<8>Chainalysis Crypto Crime Report 2023

<9>

<10>

<11>

<12>

Liên kết gốc