Báo cáo hàng tuần của IOSG: x402 - Tiêu chuẩn mới cho thanh toán tiền mã hóa của các tác nhân số

Chainfeeds Dẫn nhập:

Chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên sử dụng mới: người khởi tạo yêu cầu không còn là con người, mà là phần mềm. AI agents đang tự động yêu cầu dữ liệu, gọi mô hình, thực hiện nhiệm vụ – dịch vụ số đang chuyển từ hình thức đăng ký sang "tính phí theo lượt gọi", tính phí theo mỗi lần gọi API, mỗi lần suy luận, mỗi mili giây đơn vị sức mạnh tính toán.

Nguồn bài viết:

Tác giả bài viết:

IOSG Ventures

Quan điểm:

IOSG Ventures: x402 là một tiêu chuẩn thanh toán mở được ra mắt vào năm 2025, nhằm mục đích chính thức kích hoạt mã trạng thái HTTP 402, biến nó thành một cơ chế thanh toán gốc của Internet. Thanh toán trên Internet truyền thống đòi hỏi phải tạo tài khoản, liên kết thẻ ngân hàng, hoặc sử dụng nền tảng thanh toán bên thứ ba với quy trình phức tạp, trong khi x402 tích hợp trực tiếp logic thanh toán vào giao thức HTTP, khiến yêu cầu thanh toán trở thành một phần gốc của giao tiếp mạng. Khi client truy cập một tài nguyên (như API, website, hoặc giao diện dữ liệu), nếu tài nguyên đó cần thanh toán, server sẽ trả về mã trạng thái HTTP 402 kèm theo điều kiện thanh toán, ví dụ như loại tài sản thanh toán, số tiền, địa chỉ nhận, v.v. Client (dù là người dùng, AI agent, hay chương trình tự động) có thể nhận diện thông tin thanh toán và sử dụng stablecoin để thực hiện thanh toán. Bên thanh toán xác nhận giao dịch trên chuỗi, sau đó client gửi lại yêu cầu kèm bằng chứng thanh toán, server sẽ trả về dữ liệu, thực hiện thanh toán và sử dụng ngay lập tức. Toàn bộ quy trình không cần hệ thống tài khoản, không cần kiểm duyệt thủ công, hoàn toàn tự động hóa và có thể lập trình. Sự xuất hiện của x402 không phải ngẫu nhiên, mà là kết quả của nhiều xu hướng công nghệ then chốt cùng thúc đẩy. Đầu tiên, stablecoin đã trở thành tiền tệ gốc của Internet, cung cấp cho máy móc và các thực thể thông minh một tài sản thanh toán toàn cầu, có thể lập trình và thanh toán tức thì. Thứ hai, sự xuất hiện của Rollup chi phí thấp và chuỗi thanh toán hiệu suất cao khiến mô hình micropayment tính phí theo yêu cầu trở nên khả thi về mặt kinh tế, chi phí giao dịch có thể thấp tới một phần nghìn cent. Ngoài ra, vai trò của AI agents đang thay đổi căn bản – chúng không còn chỉ là công cụ bị động thực hiện lệnh, mà có thể chủ động yêu cầu dữ liệu, gọi dịch vụ, thực hiện thanh toán, thậm chí tự tạo ra giá trị như một chủ thể kinh tế độc lập. Điều này có nghĩa là Internet trong tương lai sẽ không chỉ phục vụ người dùng, mà còn hướng tới một hệ sinh thái kinh tế tự chủ do phần mềm và máy móc tạo thành. Đồng thời, hệ thống nhận diện và tin cậy cũng đang dần hoàn thiện. Các tiêu chuẩn nhận diện phi tập trung như ERC-8004, cũng như các giao thức mới như Agent Payments Protocol (AP2) của Google, giúp AI agents có danh tính và lịch sử giao dịch có thể xác minh, cho phép mạng lưới nhận biết "ai đang thanh toán, vì sao thanh toán". Những xu hướng này cùng thúc đẩy x402 trở thành tầng truyền tải thanh toán gốc cho máy móc. Thông qua mô hình tương tác HTTP chuẩn hóa, AI agent không còn cần nạp tiền trước vào tài khoản hay xác thực thủ công, mà có thể tự động hoàn thành giao dịch ở tầng giao tiếp, hiện thực hóa nền kinh tế có thể lập trình thực sự. Điều này đánh dấu sự chuyển mình của Internet từ mạng lưới thông tin sang mạng lưới kinh tế máy móc, một hệ thống thị trường do phần mềm, AI và thiết bị tạo thành, có thể hoàn thành thanh toán và hợp tác ngay tại tầng giao thức. Hệ sinh thái x402 đang mở rộng nhanh chóng, vượt ra ngoài lĩnh vực crypto gốc, dần được các công ty hạ tầng Internet và tổ chức thanh toán áp dụng. Cloudflare đang tích hợp trực tiếp logic thanh toán x402 vào mạng lưới biên toàn cầu của mình, cho phép xử lý thanh toán ở tầng hạ tầng thay vì phụ thuộc vào mã ứng dụng. Họ cũng đã ra mắt NET Dollar – stablecoin dành cho thanh toán máy móc, xác nhận tức thì và sử dụng toàn cầu. Google cũng đã phát hành Agent Payments Protocol (AP2), hỗ trợ mở rộng thanh toán crypto dựa trên x402, giúp AI agent có thể thanh toán an toàn trong cả môi trường Web2 và Web3. Visa thì ra mắt Trusted Agent Protocol, đảm bảo các thực thể thông minh khởi tạo thanh toán có thể xác minh, ủy quyền và liên kết với ý định thực của người dùng, cung cấp hạ tầng nhận diện và tin cậy cho các kịch bản tuân thủ. Theo dữ liệu từ x402scan, trong 30 ngày qua, khối lượng giao dịch trên mạng x402 đạt 1.35 triệu lượt, tổng số tiền thanh toán là 1.48 triệu USD, số lượng agent thanh toán hoạt động vượt 70,000, số lượng endpoint thanh toán gần 1,000 và xu hướng tăng trưởng đã tăng tốc rõ rệt trong tuần qua. Dù hiện tại sự tăng trưởng này một phần đến từ các thử nghiệm đầu cơ (như mint token qua endpoint x402), nhưng thực tế đã đóng vai trò kiểm thử áp lực và đáng kể nâng cao sự chú ý của các nhà phát triển và tổ chức đối với x402. Nhìn về tương lai, ý nghĩa của x402 không chỉ nằm ở bản thân tiêu chuẩn, mà còn ở hệ thống hạ tầng mới mà nó kích hoạt – bao gồm tiêu chuẩn nhận diện agent, ví lập trình, mạng lưới thanh toán độ trễ thấp và giao thức hợp tác máy móc. Nó tượng trưng cho việc Internet đang chuyển từ cung cấp thông tin cho con người sang một giai đoạn mới do phần mềm thúc đẩy hoạt động kinh tế, sự kết hợp giữa thanh toán và dữ liệu đang đặt nền móng cho sự trỗi dậy của nền kinh tế máy móc.