Từ tâm điểm đến bên lề: Sự sụp đổ của bong bóng ở 8 dự án được các VC nổi tiếng hậu thuẫn

Đó là do mô hình khó duy trì? Hệ sinh thái mãi chưa khởi động? Hay là đối thủ quá mạnh, nhu cầu thị trường không đủ?

Tác giả: Viee, thành viên cốt lõi của Biteye

Biên tập: Denise, thành viên cốt lõi của Biteye

Trong ngành công nghiệp crypto, mỗi chu kỳ bull market đều sản sinh vô số “dự án nổi bật”: được các quỹ VC hàng đầu săn đón, niêm yết trên các sàn giao dịch lớn, thu hút vô số nhà đầu tư nhỏ lẻ. Nhưng thời gian là phép thử sắc bén nhất, một số dự án so với đỉnh cao đã giảm giá 90%, thậm chí hơn 99%, mức độ thảo luận về dự án cũng giảm dần qua từng năm.

Bài viết này tổng hợp 8 dự án từng được các VC nổi tiếng đầu tư và được kỳ vọng lớn trong giai đoạn bull market. Từ ICP đến DYM, chúng tôi sẽ phân tích trọng tâm về bối cảnh gọi vốn, lộ trình biến động vốn hóa thị trường, cũng như những nguyên nhân sâu xa đằng sau sự lao dốc — là do mô hình khó duy trì? Hệ sinh thái mãi chưa khởi động? Hay là đối thủ quá mạnh, nhu cầu thị trường không đủ?

Internet Computer ($ICP)

Từng lọt top 5, nay giảm hơn 99,5%

Internet Computer (ICP) do Dfinity Foundation phát triển, định vị là “máy tính Internet” phi tập trung, kỳ vọng cho phép hợp đồng thông minh vận hành nguyên bản các dịch vụ Internet. Dự án bắt đầu nghiên cứu từ năm 2018, đến tháng 5/2021 niêm yết vào đỉnh bull market, ngay ngày đầu đã lọt top 5 vốn hóa thị trường crypto, thu hút sự chú ý lớn từ thị trường.

ICP quy tụ các quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu Thung lũng Silicon như a16z, Polychain Capital, Multicoin, CoinFund..., tổng số vốn gọi được lên tới 187 triệu USD. Giá khởi điểm ICP lên tới hàng trăm USD, đỉnh điểm gần 700 USD, nhưng sau khi niêm yết đã nhanh chóng lao dốc, trong hai tháng giảm xuống dưới 20 USD. Tính đến 2025, ICP duy trì quanh mức 3 USD, giảm hơn 99% so với đỉnh.

Nguyên nhân thất bại chính của dự án bao gồm bong bóng định giá, niêm yết vội vàng, thanh khoản ban đầu yếu, cùng với nghi ngờ từ bên ngoài về quản trị dự án và mức độ tập trung hóa. Ngoài ra, tiến độ phát triển hệ sinh thái chậm, cũng không thực hiện được lời hứa “tái định hình Internet” ban đầu.

Fuel Network ($FUEL)

Tham vọng lớp thực thi mô-đun, thực tế chưa thành hiện thực

Fuel Network là giải pháp layer 2 mở rộng cho Ethereum, mục tiêu cốt lõi là tách biệt lớp thực thi với đồng thuận và khả năng sẵn có dữ liệu, nâng cao thông lượng, giảm chi phí.

Dự án nhận được sự hậu thuẫn từ Blockchain Capital, The Spartan Group, CoinFund..., tổng vốn chiến lược được cho là ít nhất 80 triệu USD.

Tuy nhiên, về hiệu suất token và triển khai hệ sinh thái, Fuel Network chưa đáp ứng được kỳ vọng. Giá FUEL hiện khoảng 0,003 USD, vốn hóa chỉ vài triệu USD, giảm hơn 94% so với đỉnh. Các giải pháp mở rộng Ethereum, L2, chuỗi mô-đun xuất hiện liên tục, lợi thế khác biệt của Fuel liệu có thể duy trì lâu dài vẫn còn là dấu hỏi.

Dymension ($DYM)

Thử nghiệm mới với kiến trúc RollApps, giá giảm hơn 97%

Dymension là dự án hạ tầng blockchain mô-đun, tập trung vào việc cho phép nhà phát triển triển khai nhanh các blockchain ứng dụng riêng biệt (“RollApps”) trên mạng L1. Thiết kế của dự án là tách biệt lớp đồng thuận và thanh toán, xây dựng RollApps trong hệ sinh thái để tối ưu khả năng mở rộng và tùy chỉnh.

Dự án khởi động năm 2022, đầu năm 2024 ra mắt token DYM. Dù có vị thế kỹ thuật rõ ràng, được Big Brain Holdings, Stratos, Cogitent Ventures... đầu tư, nhưng về mặt thị trường, giá DYM hiện đã giảm hơn 97% so với đỉnh. Theo dữ liệu, đỉnh lịch sử gần 8,50 USD, giá hiện tại khoảng 0,10 USD. Dự án vẫn đang vận hành, nhưng tiến độ hệ sinh thái chậm, mức độ tham gia của cộng đồng và người dùng chưa đạt kỳ vọng.

Flow ($FLOW)

Từng là chuỗi NFT nổi bật, nay đã mất đi sự chú ý

Flow là blockchain hiệu suất cao do Dapper Labs phát triển, tập trung vào NFT và ứng dụng game. Tháng 10/2020, token FLOW mở bán công khai trên CoinList, nhờ làn sóng NFT năm 2021, hệ sinh thái từng rất sôi động.

Đội ngũ đầu tư phía sau rất mạnh. Dapper Labs từ 2018–2021 nhận được nhiều vòng đầu tư từ a16z, DCG, Coatue..., tổng vốn gọi được hơn 18,5 triệu USD. Giá FLOW tháng 4/2021 đạt đỉnh lịch sử khoảng 42 USD, sau đó giảm dần theo thị trường. Đến 2025, giá chỉ còn 0,28 USD, giảm hơn 96% so với đỉnh, vốn hóa cũng sụt giảm mạnh.

Sự đi xuống của Flow liên quan chặt chẽ đến việc thị trường NFT nguội lạnh. Hệ sinh thái phụ thuộc vào một vài ứng dụng nổi bật, thiếu động lực tăng trưởng bền vững, về lâu dài thiếu sự giữ chân người dùng và nhu cầu thực tế.

Yield Protocol

Giao thức lãi suất cố định được Paradigm hỗ trợ, đã đóng cửa năm 2023

Yield Protocol là giao thức cho vay trên Ethereum, tập trung vào cho vay kỳ hạn cố định, lãi suất cố định, phát hành fyToken để tạo sản phẩm cho vay dạng trái phiếu. Dự án ra mắt năm 2019, từng được coi là một trong những người tiên phong về lợi suất cố định trong DeFi.

Tháng 6/2021, Yield hoàn thành vòng gọi vốn Series A trị giá 10 triệu USD do Paradigm dẫn đầu, các nhà đầu tư khác gồm Framework Ventures, CMS Holdings...

Tuy nhiên, tháng 10/2023, Yield Protocol chính thức thông báo đóng cửa giao thức, website cũng ngừng hoạt động.

Nguyên nhân cốt lõi khiến dự án thất bại là nhu cầu vay lãi suất cố định không đủ, khó duy trì thị trường hiệu quả. Đồng thời, trong bối cảnh thị trường DeFi ảm đạm và áp lực pháp lý tăng cao, Yield không thể xây dựng mô hình sản phẩm bền vững, cuối cùng chủ động dừng hoạt động, trở thành một trong số ít dự án được VC nổi tiếng hỗ trợ nhưng chính thức đóng cửa trong những năm gần đây.

Notional Finance ($NOTE)

Giao thức cho vay lãi suất cố định, dần bị gạt ra ngoài lề

Notional Finance là giao thức cho vay lãi suất cố định triển khai trên Ethereum, hỗ trợ người dùng vay/mượn USDC, DAI, ETH, WBTC... theo kỳ hạn cố định, nhằm lấp đầy khoảng trống sản phẩm “lợi suất ổn định” trong DeFi.

Tháng 5/2021, Notional hoàn thành vòng gọi vốn Series A do Coinbase Ventures dẫn đầu, các nhà đầu tư khác gồm Polychain Capital, Pantera Capital..., tổng vốn gọi được hơn 11 triệu USD.

Tính đến 2025, vốn hóa NOTE chỉ còn khoảng 1,66 triệu USD, giảm hơn 99% so với đỉnh, khối lượng giao dịch hàng ngày chưa đến 1.000 USD, mức độ hoạt động cộng đồng và tần suất cập nhật giao thức đều rất thấp.

Vấn đề cốt lõi Notional gặp phải tương tự Yield Protocol: sản phẩm lãi suất cố định trong DeFi luôn có mức độ chấp nhận hạn chế, thiếu thanh khoản hỗ trợ. Đồng thời, thiết kế khác biệt so với các giao thức cho vay phổ biến khiến người dùng không muốn chuyển đổi, cuối cùng dần bị thị trường gạt ra ngoài lề.

DerivaDAO ($DDX)

Từ DEX phái sinh nổi bật đến bị loại khỏi thị trường

DerivaDAO là dự án sàn giao dịch hợp đồng vĩnh cửu phi tập trung, ra mắt ý tưởng từ năm 2020, định vị là nền tảng phái sinh kết hợp trải nghiệm vận hành như CEX với tính an toàn của DEX. Dự án nhấn mạnh quản trị cộng đồng, cố gắng thay thế vận hành tập trung bằng mô hình DAO.

Tháng 7/2020, DerivaDAO nhận đầu tư từ Polychain, Coinbase Ventures, Dragonfly... tổng vốn gọi được 2,7 triệu USD. Dù quy mô nhỏ, nhưng đội hình được coi là “ngôi sao”. Sau khi niêm yết năm 2021, giá từng đạt khoảng 15 USD, nhưng nhanh chóng lao dốc. Đến 2025, DDX duy trì quanh mức 0,01~0,04 USD, giảm hơn 99% so với đỉnh, vốn hóa gần như về 0.

Do sản phẩm mãi chưa hoàn thiện, tính năng thiếu sức cạnh tranh, cộng thêm cơ chế khai thác thanh khoản quá mạnh thời gian đầu khiến token bị xả nhanh mà không có nhu cầu giao dịch thực tế hỗ trợ. Đồng thời, lĩnh vực này phải đối mặt với các đối thủ mạnh như DYDX, khiến DerivaDAO khó bứt phá.

Eclipse ($ES)

Thử nghiệm hạ tầng L2 thế hệ mới, giảm hơn 64%

Eclipse là giải pháp Layer 2 kết hợp bảo mật của Ethereum và hiệu suất cao của Solana. Dự án ra mắt mainnet năm 2024, tháng 7/2025 khởi động token ES. 

Dự án từng nhận đầu tư từ Placeholder, Hack VC, Polychain Capital..., tổng vốn gọi được khoảng 65 triệu USD.

Tuy nhiên, về mặt thị trường, giá trị token ES đã giảm đáng kể. Theo dữ liệu CoinGecko, ES vẫn đang giao dịch nhưng đã giảm khoảng 64% so với đỉnh. Hệ sinh thái Eclipse vẫn ở giai đoạn đầu, cạnh tranh giữa các giải pháp roll-up hoặc chuỗi mô-đun rất khốc liệt, nhiều dự án tranh giành đường đua L2, lộ trình triển khai thị trường của dự án vẫn chưa rõ ràng.

Kết luận

Bài viết này không nhằm phê phán, cũng không nhằm tạo cảm xúc, mà hy vọng trước khi chu kỳ tiếp theo đến, có thể nhìn lại một cách bình tĩnh những “mẫu sụp đổ” trong làn sóng trước.

Chúng từng sở hữu nguồn vốn, câu chuyện và cộng đồng rực rỡ nhất — nhưng vẫn không thoát khỏi quỹ đạo mất neo, sụp đổ, chững lại, bị gạt ra ngoài lề. Trong một thị trường kết hợp cao giữa tài chính và công nghệ, chỉ dựa vào gọi vốn, giá token và độ nóng chủ đề là chưa đủ. Mô hình kinh doanh có bền vững không? Người dùng có ở lại không? Sản phẩm có được phát triển liên tục không? Đó mới là những biến số cốt lõi quyết định số phận dự án.

Những câu chuyện này cũng nhắc nhở chúng ta, đừng chỉ nhìn vào sự hậu thuẫn của VC, đừng chỉ nhìn vào sự tăng giá ngắn hạn, mà cần học cách nhận biết liệu cấu trúc dài hạn có bền vững hay không.

Khi thủy triều rút đi, những gì còn lại mới là giá trị thực sự.