Nhật Bản mạnh dạn đón nhận, Mỹ cân bằng khó khăn, còn Hồng Kông thận trọng siết chặt – ba trung tâm tài chính này đang định hình lại cục diện tài chính toàn cầu thông qua các lộ trình quản lý tiền kỹ thuật số khác biệt. Từ Tokyo đến New York, rồi đến Hồng Kông, cuộc chơi quản lý tiền kỹ thuật số đang diễn ra tại ba trung tâm tài chính quan trọng của thế giới theo những cách hoàn toàn khác nhau.
Ba lộ trình, ba tương lai – kết quả của cuộc đua quản lý này sẽ tái định hình trật tự tài chính toàn cầu.
01 Cục diện quản lý tiền kỹ thuật số toàn cầu thay đổi mạnh mẽ
Năm 2025 trở thành cột mốc phân định trong quản lý tiền kỹ thuật số. Các trung tâm tài chính lớn liên tiếp ban hành chính sách chuyên biệt, đánh dấu tiền kỹ thuật số đã chuyển từ rìa vào hệ thống tài chính chính thống.
Năm 2025, Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản (FSA) thay đổi hoàn toàn thái độ bảo thủ, thúc đẩy mạnh mẽ cải cách cho phép ngân hàng trực tiếp nắm giữ và giao dịch tiền mã hóa. Trong khi đó, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) tiến hành điều tra quy mô lớn đối với 212 công ty niêm yết, tập trung vào chiến lược kho bạc Bitcoin của họ có dấu hiệu giao dịch nội gián hay không. Ở Hồng Kông, dù “Đạo luật Stablecoin” đã chính thức có hiệu lực, nhưng các tập đoàn công nghệ lớn như Ant Group và JD.com lại tạm dừng kế hoạch phát hành stablecoin do sự can thiệp của cơ quan quản lý.
Những khác biệt này không chỉ thể hiện ở mức độ tham gia của ngân hàng, quản lý stablecoin và chính sách thuế, mà còn phản ánh sự khác biệt căn bản trong cách các bên xác định bản chất của tiền kỹ thuật số.
02 Nhật Bản: Nhà cải cách cấp tiến đón nhận toàn diện
Nhật Bản đang thúc đẩy cải cách quản lý tiền kỹ thuật số với thái độ cởi mở chưa từng có.
● Ngân hàng tham gia sâu rộng: FSA đang xem xét các quy định liên quan, dự kiến cho phép ngân hàng nắm giữ Bitcoin và các loại tiền mã hóa khác với mục đích đầu tư. Sự thay đổi này sẽ hoàn toàn đảo ngược tình trạng hiện tại, khi ngân hàng về cơ bản bị cấm nắm giữ tiền mã hóa do rủi ro biến động.
Đồng thời, các tập đoàn ngân hàng có thể được phép đăng ký làm “nhà vận hành sàn giao dịch tiền mã hóa” được cấp phép, trực tiếp cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký. Sự thay đổi này sẽ phá vỡ giới hạn hiện tại khi ngân hàng chỉ có thể tham gia lĩnh vực tiền mã hóa thông qua công ty độc lập.
● Đổi mới stablecoin: Trong lĩnh vực stablecoin, Nhật Bản đã nới lỏng yêu cầu tài sản đảm bảo, cho phép nhà phát hành stablecoin sử dụng trái phiếu chính phủ ngắn hạn và tiền gửi có kỳ hạn (tối đa 50% dự trữ) thay cho 100% tiền mặt bảo chứng.
Sự thay đổi này mở đường cho ba tập đoàn ngân hàng lớn của Nhật Bản – Mitsubishi UFJ Financial Group, Sumitomo Mitsui Banking Corporation và Mizuho Bank – hợp tác phát hành stablecoin neo theo đồng yên.
● Cải cách chế độ thuế: Để thu hút nhà đầu tư tổ chức, Nhật Bản đã tiến hành cải cách thuế quy mô lớn, áp dụng thuế lợi nhuận vốn thống nhất 20% cho lợi nhuận tiền mã hóa, thay thế mức thuế lũy tiến trước đây lên tới 55%.
Điều này giúp Nhật Bản trở thành một trong những khu vực pháp lý thân thiện nhất với tiền mã hóa trên thế giới.
● Cấm giao dịch nội gián: Đáng chú ý hơn, Nhật Bản đang sửa đổi “Luật Công cụ Tài chính và Giao dịch” (FIEA) để cấm giao dịch nội gián tài sản số. Quy định mới trao quyền cho Ủy ban Giám sát Giao dịch Chứng khoán (SESC) điều tra các giao dịch đáng ngờ và áp dụng phạt tiền.
03 Mỹ: Sự mâu thuẫn giữa thực thi và đổi mới
So với cải cách hệ thống của Nhật Bản, quản lý tiền kỹ thuật số tại Mỹ thể hiện một bức tranh phức tạp hơn nhiều.
● Chiến dịch điều tra quy mô lớn: Đầu năm 2025, SEC và FINRA phối hợp điều tra 212 công ty niêm yết công bố đưa Bitcoin vào chiến lược kho bạc.
Cơ quan quản lý tập trung vào biến động giá cổ phiếu bất thường trước khi các doanh nghiệp công bố chính sách lớn, với tổng số vốn dự kiến huy động khoảng 102 billions USD để phân bổ vào tiền mã hóa.
● Trường hợp điển hình: Trong chiến dịch điều tra, Eightco – một công ty niêm yết – sau khi thông báo sẽ tăng nắm giữ Worldcoin và cân nhắc đưa Ethereum vào kho bạc, giá cổ phiếu đã tăng vọt hơn 5,600% chỉ trong một tuần, khiến SEC đặc biệt chú ý.
Trường hợp này cho thấy mức độ nghiêm trọng của giao dịch nội gián trong lĩnh vực tiền kỹ thuật số.
● Tái cấu trúc khung quản lý: Dưới thời chính quyền Trump, Mỹ đang tái cấu trúc khung quản lý tài sản số. Sắc lệnh hành pháp về “Đảm bảo vị thế dẫn đầu công nghệ tài chính số” ký tháng 1/2025 tuyên bố xây dựng hệ thống quản lý tài sản số mới, đồng thời cấm phát triển tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương.
Đồng thời, sắc lệnh này bãi bỏ các chính sách tài sản số của chính quyền trước và thành lập nhóm công tác tổng thống về thị trường tài sản số do “Cố vấn đặc biệt về AI và tiền mã hóa” của Nhà Trắng đứng đầu.
● Sự bất định trong quản lý: Tuy vậy, thái độ của SEC đối với quản lý tiền mã hóa trong năm 2025 “vẫn rất khó đoán”. Dù cơ quan quản lý đã chuyển từ thực thi cứng rắn sang xây dựng quy tắc hệ thống, ngành công nghiệp tiền mã hóa vẫn nằm trong vùng xám pháp lý.
04 Hồng Kông: Cánh đồng thử nghiệm tuân thủ thận trọng
Hồng Kông chọn con đường khác biệt so với Nhật Bản và Mỹ trong quản lý tiền kỹ thuật số, nổi bật với lập pháp chủ động song song với tiến trình thận trọng.
● Bước đột phá trong quản lý stablecoin: Năm 2025, Hồng Kông thông qua “Đạo luật Stablecoin”, thiết lập chế độ cấp phép cho nhà phát hành stablecoin dựa trên tiền pháp định. Đạo luật này chính thức có hiệu lực từ 1/8/2025.
Theo quy định mới, bất kể trong hay ngoài Hồng Kông, nếu phát hành stablecoin được bảo chứng bằng đô la Hồng Kông đều phải xin phép Cơ quan Quản lý Tiền tệ Hồng Kông.
● Can thiệp từ đại lục: Tuy nhiên, khi khung quản lý stablecoin tại Hồng Kông được thiết lập, các tập đoàn công nghệ Trung Quốc như Ant Group và JD.com đã tạm dừng kế hoạch phát hành stablecoin tại Hồng Kông.
Các doanh nghiệp này đã tạm hoãn kế hoạch sau khi nhận chỉ đạo từ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc và Cục Quản lý Không gian mạng Quốc gia, do lo ngại của cơ quan quản lý về việc cho phép công ty công nghệ và công ty chứng khoán phát hành bất kỳ hình thức tiền tệ nào.
● Kế hoạch sandbox và tình hình đăng ký: Ngay từ năm 2024, Cơ quan Quản lý Tiền tệ Hồng Kông đã khởi động “kế hoạch sandbox” cho nhà phát hành stablecoin, chọn ra 3 nhóm tổ chức tham gia từ hơn 40 đơn đăng ký.
Tính đến cuối tháng 9/2025, đã có 36 tổ chức nộp đơn xin cấp phép stablecoin. Tổng giám đốc Cơ quan Quản lý Tiền tệ Hồng Kông, Eddie Yue, cho biết: “Việc cấp phép cho nhà phát hành stablecoin có tiêu chuẩn rất cao, dự kiến ban đầu chỉ cấp một vài giấy phép.”
05 Phân tích so sánh toàn diện chính sách của ba nước
Lộ trình quản lý tiền kỹ thuật số của Nhật Bản, Mỹ và Hồng Kông có sự khác biệt rõ rệt, bảng dưới đây so sánh các điểm cốt lõi của chính sách ba nơi:
Khía cạnh quản lý | Nhật Bản | Mỹ | Hồng Kông |
Mức độ tham gia của ngân hàng | Cho phép ngân hàng nắm giữ và giao dịch tiền mã hóa | Hạn chế nghiêm ngặt, tập trung điều tra ngân hàng liên quan giao dịch tiền mã hóa | Chủ yếu là các ngân hàng được Cơ quan Quản lý Tiền tệ giám sát tham gia |
Quản lý stablecoin | Cho phép 50% dự trữ không phải tiền mặt, thúc đẩy stablecoin yên Nhật | Xem xét từng trường hợp, thiếu khung thống nhất | Chế độ cấp phép bắt buộc, tài sản dự trữ tách biệt nghiêm ngặt |
Chính sách thuế | Thuế lợi nhuận vốn thống nhất 20% | Phức tạp và không rõ ràng | Chính sách cụ thể chưa rõ ràng |
Quản lý giao dịch nội gián | Cấm rõ ràng giao dịch nội gián tiền mã hóa | Mở rộng áp dụng theo luật chứng khoán truyền thống | Chưa có quy định riêng |
Định hướng quản lý | Chủ động đón nhận, tích hợp hệ thống hóa | Thực thi và đổi mới song hành, thiếu khung rõ ràng | Lập pháp đi trước, tiến hành thận trọng, thử nghiệm sandbox |
Mối quan ngại chính | Kiểm soát rủi ro hệ thống | Bảo vệ nhà đầu tư và thao túng thị trường | Quyền phát hành tiền tệ và ổn định tài chính |
Qua so sánh có thể thấy, Nhật Bản áp dụng thái độ chủ động và cởi mở nhất, tích hợp toàn diện tiền kỹ thuật số vào hệ thống tài chính hiện tại; Mỹ thì dao động giữa thực thi và đổi mới, thiếu khung nhất quán; còn Hồng Kông lập pháp đi trước, thận trọng trong quá trình khám phá.
Sự khác biệt trong lộ trình quản lý của ba nước xuất phát từ môi trường tài chính, truyền thống quản lý và hệ thống chính trị riêng biệt.
● Lựa chọn của Nhật Bản: Nhật Bản chọn chiến lược mở cửa cấp tiến vì muốn tận dụng tiền kỹ thuật số để nâng cao vị thế trung tâm tài chính quốc tế Tokyo. Đồng thời, việc ba tập đoàn ngân hàng lớn cùng thúc đẩy dự án stablecoin yên Nhật cũng phản ánh mong muốn của các tổ chức tài chính truyền thống chi phối đổi mới tiền kỹ thuật số.
● Khó khăn của Mỹ: Sự phức tạp trong quản lý của Mỹ bắt nguồn từ hệ thống quản lý đa đầu mối và cấu trúc liên bang. Các cuộc điều tra quy mô lớn của SEC và FINRA, cùng sắc lệnh hành pháp về tài sản số của chính quyền Trump, phản ánh nỗ lực của Mỹ nhằm giải quyết vấn đề lạm dụng thị trường mà không cản trở đổi mới.
● Thế cân bằng của Hồng Kông: Tiến trình thận trọng của Hồng Kông phản ánh vị thế đặc biệt của mình với tư cách là Khu hành chính đặc biệt của Trung Quốc. Một mặt, Hồng Kông muốn củng cố vị thế trung tâm tài chính quốc tế thông qua các đạo luật như “Đạo luật Stablecoin”; mặt khác, sự lo ngại của cơ quan quản lý đại lục về việc tư nhân kiểm soát tiền kỹ thuật số cũng đặt ra giới hạn cho sự khám phá của Hồng Kông.
06 Cạnh tranh quản lý và xu hướng tương lai
Lộ trình quản lý của Nhật Bản, Mỹ và Hồng Kông không chỉ phản ánh lựa chọn chính sách hiện tại mà còn có thể định hình cục diện tiền kỹ thuật số toàn cầu trong tương lai.
● Nhật Bản với cải cách toàn diện đã chiếm ưu thế trong việc thu hút nhà đầu tư tổ chức. Các biện pháp như cải cách thuế và lệnh cấm giao dịch nội gián đã giúp Nhật Bản trở thành một trong những thị trường hấp dẫn nhất đối với dòng vốn tổ chức.
● Mỹ dù còn nhiều bất định về quản lý, vẫn là một trong những thị trường tiền kỹ thuật số lớn nhất thế giới. Sắc lệnh hành pháp của chính quyền Trump báo hiệu thái độ quản lý có thể chuyển sang cởi mở hơn, nhưng quá trình chuyển đổi này sẽ diễn ra chậm và phức tạp.
● Hồng Kông dẫn đầu về quản lý stablecoin, với chế độ cấp phép rõ ràng cung cấp khung tuân thủ minh bạch cho ngành. Tuy nhiên, sự can thiệp từ cơ quan quản lý đại lục cũng có thể phần nào hạn chế không gian khám phá của Hồng Kông trong lĩnh vực tiền kỹ thuật số.
Cục diện cạnh tranh trong tương lai có thể thay đổi nhờ sự phối hợp quản lý giữa các quốc gia. Lệnh cấm giao dịch nội gián tiền mã hóa của Nhật Bản và các cuộc điều tra của SEC về tài sản số tại Mỹ đều có thể trở thành cơ sở cho tiêu chuẩn quản lý toàn cầu.
