“Cỗ máy in tiền của Tổng thống” Trump: Hai nhiệm kỳ, thu hút vô số tiền

Khi Trump bay đến Vương quốc Anh vào cuối tháng 7 để gặp Thủ tướng Anh Starmer và Chủ tịch Ủy ban châu Âu von der Leyen, vị Tổng thống Mỹ này lại đóng vai trò chủ nhà: địa điểm cuộc họp được tổ chức tại sân golf Trump Turnberry của ông ở bờ biển tây nam Scotland.

Trong chuyến đi được gọi là “chuyến công tác” của Nhà Trắng, Trump đã kết hợp các cuộc đàm phán thương mại, thảo luận về xung đột Ukraine và Gaza với việc quảng bá doanh nghiệp của chính mình. Tại buổi họp báo chung với Starmer vào ngày 28 tháng 7, Trump đã nói nhiều về việc cải tạo xa hoa mà ông đã thực hiện sau khi mua lại Turnberry vào năm 2014.

Vào ngày cuối cùng của chuyến đi đến Scotland, Trump cùng Starmer bay đến Aberdeen, nơi ông tổ chức lễ khánh thành một sân golf mới tại một khu nghỉ dưỡng Trump. Trong lễ cắt băng, hai bên Trump là hai người con trai đang điều hành đế chế kinh doanh của ông, ông nói về sân golf này: “Tôi hy vọng Scotland và tất cả mọi người ngoài Scotland sẽ tận hưởng nó trong nhiều năm tới.”

Chuyến đi này, ước tính tiêu tốn hàng triệu đô la tiền thuế của người dân Mỹ cho giao thông, an ninh và lưu trú tại các bất động sản thuộc sở hữu của Trump, là ví dụ điển hình cho việc doanh nghiệp gia đình Trump hưởng lợi từ vị trí Tổng thống của ông như thế nào.

Các nhà phê bình cho rằng, các giao dịch kinh doanh của Trump thúc đẩy vị Tổng thống này đưa ra các chính sách phù hợp với lợi ích kinh tế của bản thân trong các lĩnh vực đối ngoại và quản lý công nghệ. Theo Bloomberg Billionaires Index, tài sản ròng của ông đạt 6.4 billions USD.

Hơn nữa, Trump đã sa thải các quan chức có thể đưa ra ý kiến phản đối, bao gồm cả người đứng đầu Văn phòng Đạo đức Chính phủ và nhiều tổng thanh tra liên bang giám sát nội bộ các cơ quan.

Tuy nhiên, Thư ký báo chí Nhà Trắng Levitt trong một tuyên bố cho biết, “Việc truyền thông liên tục cố gắng bịa đặt xung đột lợi ích là vô trách nhiệm và làm gia tăng sự mất lòng tin của công chúng đối với những gì họ đọc, Tổng thống và gia đình ông chưa bao giờ, và sẽ không bao giờ, tham gia vào bất kỳ xung đột lợi ích nào.”

Vừa là vận động viên, vừa là trọng tài?

Ở đầu cả hai nhiệm kỳ của mình, Trump đều phá vỡ tiền lệ mà tất cả các tổng thống khác từ năm 1978 tuân thủ, từ chối thoái vốn hoặc chuyển giao cổ phần của mình vào một quỹ tín thác mù được Văn phòng Đạo đức Chính phủ phê duyệt. Loại quỹ tín thác này do người được ủy thác độc lập quản lý, họ không tiết lộ cách quản lý cho người thụ hưởng.

Đế chế kinh doanh khổng lồ của Trump được đặt vào một quỹ tín thác, nhưng không phải quỹ tín thác mù, mà do hai con trai ông là Donald Trump Jr. và Eric Trump quản lý.

Kể từ khi Trump trở lại Nhà Trắng, tập đoàn Trump Group do các con ông giám sát đã thu về hàng triệu đô la lợi nhuận từ tiền mã hóa, đồng thời ký kết các giao dịch bất động sản ở nước ngoài với các công ty thuộc sở hữu hoặc liên kết với chính phủ nước ngoài.

Bản thân Trump cũng từng quảng bá meme coin của riêng mình và sử dụng nền tảng mạng xã hội của ông như một “loa phóng thanh” ưa thích.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump từng cam kết rằng doanh nghiệp của ông sẽ không tìm kiếm bất kỳ giao dịch nước ngoài mới nào trong thời gian ông tại vị. Lần này, lệnh cấm của ông chỉ kéo dài đến các giao dịch trực tiếp với chính phủ nước ngoài, không cấm các dự án mới ở nước ngoài với các công ty nước ngoài.

Trump Group đã ký kết các giao dịch bất động sản mới ở Trung Đông và châu Á, phát triển khách sạn mang thương hiệu, khu dân cư, sân golf và bất động sản thương mại, trong khi Trump đang đàm phán các thỏa thuận với chính phủ nước chủ nhà về các vấn đề như thuế quan và chia sẻ công nghệ AI tiên tiến.

Trump Group và đối tác tại Trung Đông, công ty Dar Global của Saudi Arabia, trước và sau khi Trump nhậm chức đều từng hợp tác với các doanh nghiệp nhà nước để phát triển dự án tại khu vực này.

Trump cũng có lợi ích kinh tế trong nhiều dự án tiền mã hóa. Ông có một thỏa thuận cấp phép với Fight Fight Fight LLC, công ty bắt đầu bán meme coin Trump của ông vào ngày 17 tháng 1, chỉ vài ngày trước khi ông tuyên thệ nhậm chức. Đồng coin này đã đạt vốn hóa thị trường hơn 27 billions USD chỉ trong ngày giao dịch đầu tiên.

Theo trang web của công ty này, công ty CIC Digital LLC của Trump, đơn vị xử lý phí bản quyền NFT, chia sẻ 80% meme coin với công ty Fight Fight Fight.

Công ty World Liberty Financial do Trump và cả ba người con trai sáng lập, quảng bá stablecoin USD1. Vào tháng 5, họ thông báo quỹ đầu tư MGX có trụ sở tại Abu Dhabi đã chọn USD1 để hoàn tất khoản đầu tư 2 billions USD vào sàn giao dịch tiền mã hóa Binance, Trump cũng sẽ hưởng lợi từ việc bán các token đó.

Theo công ty tình báo tiền mã hóa Inca Digital, để thúc đẩy giá và doanh số meme coin của mình, Trump đã tham dự một bữa tiệc tối vào tháng 5 do Fight Fight Fight tổ chức cho 220 nhà đầu tư lớn nhất, những người này đã chi tổng cộng 148 millions USD để mua meme coin nhằm đủ điều kiện tham dự sự kiện. Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau bữa tiệc tối tại câu lạc bộ golf Trump ở khu vực Washington, giá coin bắt đầu giảm.

Khi trả lời câu hỏi về bữa tiệc tối, Levitt khi đó nói: “Bất kỳ ai ám chỉ Tổng thống đang trục lợi từ vị trí Tổng thống là điều vô lý.”

Các nhà phê bình lo ngại: Lợi ích kinh doanh của Trump sẽ lớn hơn lợi ích quốc gia

Ngay cả khi Trump điều hành chính phủ liên bang, doanh nghiệp gia đình ông vẫn tích cực ký kết hoặc đối đầu với các thực thể bị ảnh hưởng bởi quyết định của chính phủ ông.

Các nhà phê bình cho rằng, thông qua việc kinh doanh với Trump Group, các thực thể có thể có một kênh ảnh hưởng đến chính sách của Mỹ – điều này làm dấy lên lo ngại rằng khi làm Tổng thống, Trump sẽ cân nhắc điều gì có lợi cho bản thân với tư cách là một doanh nhân. Tổng thống Mỹ được miễn trừ khỏi luật đạo đức yêu cầu quan chức chính phủ phải thoái vốn để tránh xung đột lợi ích tiềm ẩn.

Một số công ty nước ngoài, một phần được chính phủ hoặc quỹ tài sản quốc gia hỗ trợ tài chính, khi tìm kiếm giao dịch với công ty của Trump, các nhà lãnh đạo quốc gia của họ cũng có những lợi ích ngoại giao, quân sự và thương mại cấp bách cần Mỹ giải quyết.

Trump Group đang thực hiện các dự án quốc tế: liên doanh với tập đoàn Omran thuộc sở hữu của chính phủ Oman để phát triển khu nghỉ dưỡng và sân golf trị giá 500 millions USD, dự án này được công bố lần đầu vào năm 2024; tháng 4 ký thỏa thuận với Dar Global và công ty đầu tư bất động sản Qatari Diar cuối cùng thuộc sở hữu của quỹ tài sản quốc gia Qatar để phát triển sân golf và khu nghỉ dưỡng mang thương hiệu gần thủ đô Doha của Qatar; cũng như hai dự án bất động sản tại thủ đô Riyadh của Saudi Arabia và một dự án tại Jeddah.

Trump Group đã công khai công bố các dự án mới ở Trung Đông như thỏa thuận với Qatar trước chuyến đi Trung Đông của Trump vào tháng 5, đồng thời quảng bá các dự án trước đó như dự án với Oman.

Sau khi Trump tăng thuế suất đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam vào tháng 4, chính phủ ông đã đàm phán một thỏa thuận thương mại mới với Việt Nam, đồng thời Trump Group cũng ký kết giao dịch tại quốc gia này. Họ đã xin phép chính quyền địa phương cho dự án khu nghỉ dưỡng trị giá 1.5 billions USD tại tỉnh Hưng Yên và được phê duyệt vào giữa tháng 5. Eric Trump đã đến thăm Thành phố Hồ Chí Minh trong tháng đó để thảo luận với các quan chức địa phương về việc xây dựng một tòa nhà chọc trời.

Các dự án tiền mã hóa mở ra một con đường đầu tư khác cho Trump. Công ty vận tải Freight Technologies, Inc. đã mua meme coin của ông trị giá 20 millions USD và trong một thông cáo báo chí cho biết, việc mua này sẽ giúp đa dạng hóa danh mục tiền mã hóa của họ và cung cấp “một cách hiệu quả để thúc đẩy thương mại công bằng, cân bằng và tự do giữa Mexico và Mỹ”.

Có thể giám sát Trump hiệu quả không?

Tháng 2 năm nay, Trump đã sa thải người đứng đầu Văn phòng Đạo đức Chính phủ, cơ quan chịu trách nhiệm đảm bảo tuân thủ luật công bố và xung đột lợi ích. Trump không bổ nhiệm người thay thế cần Thượng viện phê chuẩn để lãnh đạo cơ quan này, mà chỉ định “người của mình” tạm thời điều hành – Đại diện Thương mại Mỹ Greer.

Nhà Trắng cũng lấy lý do “thay đổi ưu tiên” để sa thải hơn mười tổng thanh tra, những người có nhiệm vụ điều tra hành vi sai trái của quan chức liên bang. Người đứng đầu Văn phòng Cố vấn Đặc biệt chịu trách nhiệm bảo vệ người tố giác cũng bị loại bỏ. Trump đã bổ nhiệm các đồng minh thân cận vào các vị trí cao nhất của FBI và Bộ Tư pháp, hai cơ quan chịu trách nhiệm truy tố các hành vi vi phạm luật xung đột lợi ích.

Trump vẫn chưa ban hành sắc lệnh hành pháp để quy định tiêu chuẩn hành vi đạo đức của chính phủ mình, hoặc đặt ra giới hạn cho hoạt động vận động hành lang của nhân viên chính phủ sau khi rời nhiệm sở. Trong nhiều thập kỷ, hầu hết các tổng thống đều ban hành hướng dẫn đạo đức riêng, Trump cũng từng làm như vậy trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Tháng 2, Trump đã đình chỉ việc thực thi Đạo luật Chống Tham nhũng Nước ngoài (FCPA), đạo luật quy định các doanh nghiệp Mỹ hối lộ quan chức nước ngoài để tìm kiếm giao dịch thương mại là bất hợp pháp. Ông cho rằng các vụ án FCPA làm tổn hại khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Mỹ ở nước ngoài.

Những quy tắc xung đột lợi ích nào áp dụng cho Tổng thống Mỹ?

Luật đạo đức liên bang không yêu cầu Trump phải thoái vốn, nhưng kể từ khi luật này được thông qua năm 1978, mọi tổng thống khác đều tự nguyện thoái vốn. Tổng thống Mỹ cũng được miễn trừ khỏi quy định cấm quan chức liên bang lợi dụng chức vụ để trục lợi cá nhân, bao gồm việc quảng bá sản phẩm, dịch vụ hoặc doanh nghiệp thương mại.

Mỹ có các quy định hình sự cấm nhận hối lộ, tuy nhiên, Tòa án Tối cao vào tháng 7 năm 2024 đã phán quyết Tổng thống Mỹ được miễn truy tố đối với các hành vi chính thức của mình.

Nếu các nghị sĩ cáo buộc Trump vi phạm pháp luật, họ có thể cố gắng bãi nhiệm ông thông qua thủ tục luận tội. Tuy nhiên, điều này cần đa số phiếu tại Hạ viện để bắt đầu phiên tòa và cần hai phần ba số phiếu tại Thượng viện để kết tội, nhưng Đảng Cộng hòa của Trump đang kiểm soát cả hai viện Quốc hội.

Tại sao không có các cuộc biểu tình lớn của công chúng?

So với nhiệm kỳ đầu tiên, các nhà phê bình của Trump đã gây ra nhiều tiếng vang hơn về cái gọi là tham nhũng, mặc dù hiện nay xung đột lợi ích tiềm ẩn còn lớn hơn nhiều.

Trong nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã hành động nhanh chóng trên nhiều mặt trận, bao gồm nhập cư, các hãng luật, cơ quan chính phủ độc lập, Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ, Bộ Giáo dục, các trường đại học và các đối tác thương mại của Mỹ. Điều này buộc các đối thủ của ông phải lựa chọn chiến đấu một cách có chọn lọc.