Fusaka yangilanishi Ethereum kengayishini yangi bosqichga olib chiqishi mumkinmi?

Muallif: ShenChao TechFlow

Asl sarlavha: Eng oson tushunarli Fusaka haqida ma’lumot: Ethereum yangilanishi va ekotizimga ta’siri to‘liq tahlili

Ethereum spot ETF o‘tgan haftadagi sustlikdan so‘ng yana sof kirim qayd etdi, bozor kayfiyati asta-sekin tiklanmoqda. Ethereum’ning navbatdagi yangilanishi ham yo‘lda.

Tarixga nazar tashlasak, deyarli har bir texnik yangilanish narx uchun katalizator bo‘lgan, yangilanishdan keyingi onchain ishlash yaxshilanishi ETH bahosi kutilyotgan qiymatiga bevosita ta’sir ko‘rsatgan.

Bu safar, 3-dekabrda bo‘lib o‘tadigan Fusaka yangilanishi, ko‘lam jihatidan kengroq va ta’siri chuqurroq bo‘ladi.

Bu faqat samaradorlikni oshirish emas, balki butun Ethereum asosiy tarmog‘ining katta yangilanishi: Gas xarajati, L1 o‘tkazuvchanligi, L2 yuk ko‘tarish qobiliyati, tugunlar uchun to‘siqlar... deyarli har bir tarmoq hayotiyligini belgilovchi asosiy ko‘rsatkichda katta qadam tashlanmoqda.

Agar oldingi yangilanishlar Ethereum’ni “arzonroq” yoki “tezroq” qilgan bo‘lsa, Fusaka’ning ahamiyati Ethereum’ni yanada kengaytiriladigan va barqaror qilishi bilan bog‘liq.

Protokol funksiyalari tobora murakkablashib borar ekan, asosiy zanjirning yuk ko‘tarish qobiliyatiga bo‘lgan talab ham ortmoqda, ayniqsa AI Agent va yuqori chastotali interaktiv DApp’lar paydo bo‘layotgan bir paytda, bu yangilanish Ethereum’ning navbatdagi Web3 ilovalar to‘lqinidagi o‘rniga bevosita ta’sir qiladi.

Xo‘sh, u nimani o‘zgartiradi? Agar tezda tushunmoqchi bo‘lsangiz, bu yerda Fusaka yangilanishining barcha asosiy o‘zgarishlari bir rasmda:

Keyingi o‘rinda, biz Fusaka yangilanishining asosiy mantiqini texnik va amaliy ta’sir nuqtai nazaridan tushuntirib beramiz.

Bu faqat ishlab chiquvchilar uchun yozilgan texnik hisobot emas, biz texnik bilimga ega bo‘lmaganlar ham oson tushunadigan tarzda tushuntiramiz, sizni bu yangilanish ortidagi asosiy o‘zgarishlarni tezda anglashga olib boramiz. Agar siz ishlash mexanizmi bilan qiziqmasangiz, to‘g‘ridan-to‘g‘ri keyingi qismga o‘ting va bu yangilanish Ethereum ekotizimi va har bir foydalanuvchi tajribasiga qanday ta’sir qilishini ko‘ring.

Fusaka yangilanishining asosi: yanada kengaytirish

Quyidagi texnik yaxshilanishlarning asosiy maqsadi bitta: xavfsizlik va markazsizlashtirishni ta’minlagan holda, yanada kengaytirish.

PeerDAS: To‘liq saqlashdan namunaviy tekshiruvga o‘tish

Blob — Ethereum’da katta hajmdagi onchain ma’lumotlarni saqlash uchun yangi turdagi ma’lumot bloki, Layer 2 tranzaksiyalarini bir “katta quti”ga joylab, xuddi kuryer kompaniyasi ko‘plab posilkalarni bir safar tashigandek, samarali tarzda zanjirga yuklaydi va doimiy saqlash joyini egallamaydi.

Fusaka yangilanishidan oldin, har bir tugun ma’lumotlarni tekshirish uchun har bir posilkani to‘liq saqlashi kerak edi, natijada ombor haddan tashqari to‘lib, tarmoqli kengligi yetishmaydi va tugun xarajatlari keskin oshadi.

PeerDAS esa yanada nafis yechim taklif qiladi: endi to‘liq saqlash emas, balki butun tarmoq bo‘ylab bo‘laklarga bo‘lib, namunaviy saqlash.

1. Saqlash: Har bir blob 8 qismga bo‘linadi, tugun faqat tasodifiy 1/8 qismini saqlaydi, qolgan qismlar boshqa tugunlar tomonidan taqsimlab saqlanadi.

2. Tekshiruv: Tasodifiy namunaviy tekshiruv orqali, xato ehtimoli 10²⁰–10²⁴ dan biriga tushadi. Tugunlar yo‘qolgan qismlarni tezda tiklash uchun kodlarni ishlatib, to‘liq ma’lumotni oson tiklay oladi.

Oddiy ko‘rinadi, lekin bu ma’lumot mavjudligi sohasida katta yangilik. Bu amalda quyidagilarni anglatadi:

• Tugun yuklamasi 8 barobar kamayadi;

• Tarmoq tarmoqli kengligi bosimi keskin kamayadi;

• Saqlash markazlashuvdan taqsimlangan holatga o‘tadi, xavfsizlik yanada oshadi.

Blob narxlash mexanizmi

Dencun yangilanishida, Ethereum blob’ni joriy qildi, bu Rollup’ga ma’lumotlarni arzonroq yuklash imkonini berdi. Uning narxi tizim tomonidan talabga qarab dinamik tarzda sozlanadi. Lekin amalda ba’zi cheklovlar paydo bo‘ldi:

• Talab keskin tushganda, narx deyarli nolga tushadi va haqiqiy resurs ishlatilishini aks ettira olmaydi.

• Talab keskin oshganda, blob narxi bir zumda ko‘tarilib, Rollup xarajatlari va blok chiqarish kechikadi.

Bunday keskin tebranishlar protokol to‘liq narx tuzilmasini anglay olmasligi, faqat qisqa muddatli “iste’mol miqdori”ga qarab narxni sozlashi natijasidir.

Fusaka yangilanishidagi EIP-7918 aynan narxning haddan tashqari o‘zgaruvchanligini hal qilish uchun. Asosiy g‘oya — Blob narxi cheksiz tebranmasligi, balki ma’lum bir oqilona narx oralig‘iga ega bo‘lishi.

U narxlash tizimiga minimal zaxira narxini qo‘shadi:

• Narx bajarish xarajatidan pastga tushganda, algoritm avtomatik tarzda “tormoz” bosadi va narx deyarli nolga tushishining oldini oladi;

• Yuqori yuklama paytida narx o‘zgarish tezligini cheklaydi, narx cheksiz ko‘tarilmasligini ta’minlaydi.

Boshqa bir EIP-7892 esa Ethereum’ni Layer2 uchun yanada qulay qiladi. U tarmoqqa blob sig‘imi, soni va hajmini dinamik tarzda sozlash imkonini beradi. Endi parametrlarni o‘zgartirish uchun to‘liq hard fork qilish shart emas.

L2 yuqori o‘tkazuvchanlik yoki pastroq kechikish talab qilganda, asosiy tarmoq tezda javob bera oladi va bu talablarni qondiradi, natijada tizim moslashuvchanligi va kengaytirilish imkoniyati sezilarli darajada oshadi.

Xavfsizlik va foydalanish qulayligi

Xavfsizlik

Kengaytirish Ethereum’ga ko‘proq tranzaksiyalarni qayta ishlash imkonini beradi, lekin potentsial hujum yuzalarini ham oshiradi. DoS hujumi, ya’ni xizmatdan voz kechish hujumi (Denial of Service attack) tarmoq tiqilishi, tranzaksiya kechikishi yoki tugun ishdan chiqishiga olib keladi, butun zanjir foydalanuvchi tajribasi va xavfsizligini keskin pasaytiradi.

Ethereum avvaldan kuchli DoS’ga qarshi dizaynga ega, bu yaxshilanishlar nuqsonlarni tuzatish emas, balki mavjud xavfsizlik ramkasiga yana bir qatlam himoya qo‘shishdir.

Oddiy qilib aytganda, agar Ethereum tezkor avtomobil yo‘li bo‘lsa, Fusaka’dagi to‘rtta EIP xuddi avtomobil yo‘lida bir vaqtning o‘zida tezlikni (EIP-7823), mashina og‘irligini (EIP-7825), yo‘l haqini (EIP-7883) va mashina uzunligini (EIP-7934) boshqarishga o‘xshaydi, ko‘p o‘lchovli tarzda hisoblash yuklamasi, bitta tranzaksiya hajmi, operatsion xarajat va blok hajmini cheklaydi, avtomobil yo‘lida mashina oqimi ko‘paygan holda ham barcha mashinalar tez harakatlanishini ta’minlaydi, Ethereum kengaytirilayotganda ham barqaror, silliq va hujumlarga chidamli bo‘lib qoladi.

Foydalanish qulayligi

Foydalanuvchilar uchun, yuqoridagi avtomobil yo‘li misolida: oldindan tasdiqlashni bir jumlada tushuntirsak, bu avtomobil yo‘li kirish joyida oldindan joy band qilishga o‘xshaydi, mashina stansiyaga kirishidan oldin chiqish vaqti allaqachon belgilanadi, blok chiqarish deyarli bir zumda tasdiqlanadi.

Ishlab chiquvchilar uchun: Fusaka bajarish muhitini optimallashtirdi: kontrakt hisoblash samaradorligini oshirdi, murakkab operatsiyalar xarajatini kamaytirdi, shu bilan birga apparat kaliti, barmoq izi va mobil qurilmalar orqali kirishni qo‘llab-quvvatladi, akkaunt boshqaruvi va foydalanuvchi interaktsiyasini soddalashtirdi.

Amaliy ta’sir

Texnikani chetga surib, foydalanuvchi tajribasi va ekotizimdagi o‘zgarishlar qanchalik katta? To‘g‘ridan-to‘g‘ri rasmga qarang, tushunarli bo‘ladi:

Hajm cheklanganligi sababli, bu yerda ko‘pchilikni qiziqtiradigan jihatlarni tanlab, batafsil tushuntiramiz:

Staking yanada xavfsiz va barqaror bo‘ladi

O‘tgan davrda, Ethereum validatoriga aylanish ko‘proq professional sportga o‘xshardi — yuqori apparat talablari, murakkab texnik xizmat ko‘rsatish jarayoni va ko‘pincha bir necha kunlik ma’lumotlarni sinxronlashtirish oddiy foydalanuvchilarni chetga chiqarardi. Fusaka yangilanishi bularning barchasini “oddiy odamlar davri”ga olib chiqmoqda.

PeerDAS mexanizmi ishga tushishi bilan, tugunlar blob ma’lumotlari mavjudligini tekshirishda faqat taxminan 1/8 qismini namunaviy yuklab olib saqlaydi, natijada tarmoqli kengligi va saqlash xarajatlari sezilarli darajada kamayadi. Natija qanday?

Fusaka yangilanishidan oldin, Ethereum.org rasmiy blogiga ko‘ra, 32 ETH validator tuguni atigi 8 GB operativ xotiraga ega qurilmada barqaror ishlashi mumkin edi. Yaqinda bo‘lib o‘tadigan Fusaka yangilanishi validatorlarning tarmoqli kengligi va saqlash talabini yanada kamaytiradi. Keling, raqamlar orqali ko‘ramiz:

• Fusaka test tarmog‘ida, validator tuguni bo‘lish uchun taxminan 25 Mb/s tarmoqli kengligi kerak bo‘ladi.

• Xitoyda 2024 yil to‘rtinchi choragida, statsionar keng polosali internetning o‘rtacha yuklab olish tezligi 99.14 Mb/s ga yetdi.

Boshqacha aytganda, ko‘pchilik uy qurilmalari ham Ethereum validator tuguni bo‘lib ishlay oladi va mahalliy staking daromadidan bahramand bo‘lishi mumkin.

Fusaka uy darajasidagi tugunlarni haqiqatga aylantiradi — endi faqat professional operatorlar emas, ko‘proq uy qurilmalari tarmoq validatsiyasiga qo‘shilib, Ethereum xavfsizligini birga ta’minlaydi va staking daromadini bevosita bo‘lishadi.

Bu haqiqiy markazsizlashtirishni kuchaytirishdir. Ishga tushish to‘sig‘ining pasayishi ko‘proq mustaqil validatorlarning qo‘shilishini anglatadi, ko‘proq validatorlar esa yanada barqaror, bosimga chidamli va markazsizlashtirilgan Ethereum’ni ta’minlaydi.

Investorlar nuqtai nazaridan, bu staking xavf tuzilmasining optimallashtirilishi: validator tugunlari endi bir nechta yirik operatorlarda jamlanmaydi, zanjir yuqori yuklama paytida ham barqaror bo‘lib qoladi; tebranish kamayadi va daromad egri chizig‘i ham silliqlashadi.

Yuqori chastotali interaktivlik: Fusaka “real vaqtli Ethereum” davrini ochadi

Web3 olamida, DeFi, to‘lov va AI Agent’larning umumiy to‘siqlari bor: — ularning barchasiga real vaqtli tarmoq kerak.

Oldin, Ethereum xavfsiz edi, lekin yetarlicha silliq emas edi. Har 12 soniyada bir blok chiqarish sur’ati yirik tranzaksiyalar uchun yetarli, lekin AI Agent’ning doimiy buyruq chaqiruvlari, onchain to‘lovlarning millisekundlik hisob-kitobi uchun bu ancha sekin.

Fusaka buni o‘zgartirdi.

PeerDAS, Gas limiti kengayishi, L2 xarajatlarining pasayishi orqali Ethereum yuqori chastotali interaktiv ilovalar uchun yanada moslashdi.

Balki biz tez orada yanada tezkor va portlovchi Ethereum ekotizimiga guvoh bo‘lamiz.

Bu yerda DeFi haqida batafsil:

Fusaka faqat o‘tkazuvchanlikni oshirmaydi, balki DeFi operatsion tajribasini ham bevosita yaxshilaydi. Kreditlash, sintetik aktivlar va yuqori chastotali savdo protokollari “tezroq ishlaydi, xarajatlar past bo‘ladi”.

Mana bir nechta keng tarqalgan protokollar misoli:

• Aave: Kreditni likvidatsiya qilish oynasi qisqaradi, likvidatsiya xarajatlari kamayadi. Sababi — L2 yuklash xarajatlari pasaydi, likvidatsiya tranzaksiyalari tezroq blokka joylanadi, slippage va kechikish xavfi kamayadi.

• Synthetix: Sintetik aktivlarni bir zumda hisob-kitob qilish va kontrakt interaktsiyasi xarajatlari kamayadi. Blob sig‘imi oshgani uchun yirik kontrakt chaqiruvlari cheklanmaydi, kapital aylanishi samaraliroq bo‘ladi.

• Yuqori chastotali DEX: Likvidlik havzasi chuqurligi oshadi, yirik almashuvlar endi sezilarli slippage keltirmaydi. Buning orqasida blok Gas limiti kengayishi va L2 yuklash xarajatlarining pasayishi turibdi, bu likvidlikdan foydalanish samaradorligini sezilarli oshiradi.

Xulosa

Fusaka yangilanishi katta salohiyatga ega, u Merge va Dencun’dan keyin Ethereum uchun eng kuchli ekotizim drayveri bo‘lishi, uchinchi muhim bosqich yangilanishi bo‘lishi mumkin.

Onchain ma’lumot sig‘imi 8 barobar oshishi, tranzaksiya xarajatlarining keskin pasayishi, o‘tkazuvchanlik bir necha barobar oshishi va validatorlar uchun to‘siqning pasayishi — bularning barchasi jamlanib, Ethereum ekotizimi Fusaka yangilanishidan keyingi yangi bosqichda jonlanadi.

Siz va men diqqat bilan kuzatishimiz kerak: Fusaka’dan so‘ng, Ethereum haqiqatdan ham yangi o‘sish bosqichiga kiradimi?