Manba: Ray Dalio
Tarjima: Wall Street Journal
Ushbu maqola sizga quyidagilarni tushuntirishga qaratilgan: 1) Nega men o‘z AI klonimdan hayajondaman; 2) AI kloni, AI agentlari va katta til modellari o‘rtasidagi muhim farqlar nimalardan iborat; 3) Qanday qilib AI klonini yaratish mumkin, shunda u o‘z prototipidan kam bo‘lmagan yoki undan ham yaxshi natija ko‘rsatadi; va 4) Men hozirgacha nimalarga erishdim, uni yaratishimning sabablari va kelajakdagi rivojlanish haqidagi tasavvurlarim.
Nega men o‘z AI klonimdan hayajondaman
Mening fikrimcha, hozirgi eng hayajonli taraqqiyot — bu aqlli shaxs va aqlli AI ni birlashtirishdir, chunki ularning kombinatsiyasi orqali qabul qilinadigan qarorlar samaradorligi, nafaqat AI yordamidan foydalangan shaxs, na AI ishtirokisiz inson tomonidan erishib bo‘lmaydigan darajada yuqori bo‘ladi. Aniqroq aytganda, meni eng ko‘p hayajonga soladigan narsa — AI shaxsning qadriyatlari, tamoyillari va afzalliklariga mos keladigan qarorlar qabul qila olishi, ya’ni shaxs xohlaganidek (hatto undan ham yaxshi) qarorlar chiqarishi mumkinligidir. Bu men “AI kloni” deb ataydigan narsa bo‘lib, u odamlarga ishlarni bajarishda yordam beradigan AI agentlari yoki katta til modellardan farq qiladi. Men siz bilan o‘z AI klonimning V1 versiyasini hayajon bilan baham ko‘raman, sabablari quyidagicha:
1. Bu menga ilgari vaqt yetishmasligi sababli chuqur muloqot qilolmagan odamlar bilan cheksiz suhbat qurish imkonini beradi.
2. AI klon texnologiyasi — bu so‘nggi 40 yildan ortiq vaqt davomida qilgan ishlarimning tabiiy davomidir va eng hayajonli kengayishdir. Taxminan 50 yil oldin Bridgewater fondini tashkil qilganimdan so‘ng, men o‘z xohishimni bajara oladigan kompyuter qaror qabul qilish tizimlarini yaratishni boshladim. Kompyuter ajoyib qaror sherigiga aylandi, chunki u menda bo‘lmagan (va hanuzgacha yo‘q) afzalliklarga ega, eng muhimi: kuchliroq tahlil qilish qobiliyati, murakkab muammolarni avtomatik va tezkor hal qilish imkoniyati va investitsion qarorlarda hissiyotlarga kamroq berilish. Men esa kompyuterda bo‘lmagan katta afzalliklarga egaman, eng muhimi: tasavvurim, o‘rganish va tadqiq qilish qobiliyatim, sog‘lom fikrim va boshqalarning harakat motivlarini tushunishdagi empatiyam. Men ushbu yondashuv asosida kompaniyamni (Bridgewater) qurdim va quyida batafsil tushuntirganimdek, o‘n yillar davomida shu tarzda ishlashda davom etdim. Men inson va sun’iy intellektni birlashtirish yo‘lida harakat qilish va chegaralarni o‘rganishdan hayajondaman, bu maqolada qanday qilib amalga oshirayotganimni tushuntiraman.
3. Umid qilamanki, o‘z AI klonimni boshqa qaror qabul qilish tizimlarim bilan birlashtirish orqali, u oxir-oqibat men va boshqalar uchun juda kuchli fikr sherigiga aylanadi.
4. O‘rganganlarim, qilayotgan ishlarim va tasavvur qilganlarimni baham ko‘rish — bu hozirgi hayotimdagi asosiy maqsadimga, ya’ni boshqalarga foydali bo‘lgan narsalarni meros qilib qoldirishga mos keladi. O‘z AI klonimni yaratish tajribasidan men AI klonining imkoniyatlari va bu imkoniyatlarga erishish uchun nimalar kerakligini chuqur angladim. Ishonamanki, men uning salohiyatini aniq tushunaman, bu a) klonlangan shaxsning fikrlarini olish uchun raqamli klondan foydalanadigan foydalanuvchilar, va b) raqamli klonni fikr sherigi sifatida ishlatmoqchi bo‘lgan klonlanayotgan shaxs uchun ham to‘g‘ri. O‘z AI klonimni boshqalarga yaratib berishdan tashqari, men bu boradagi fikrlarimni baham ko‘rish orqali boshqalarga yordam bermoqchiman.
5. Uni ishlatishingiz va menga fikr-mulohazalaringizni bildirishingizni intiqlik bilan kutaman, bu uni yanada mukammal qilishimga yordam beradi.
AI kloni, AI agentlari va AI katta til modellari o‘rtasidagi farq
AI kloni — bu ma’lum bir shaxsning fikrlash uslubi va barcha xususiyatlarini, jumladan, o‘sha shaxsning qadriyatlari, nuqtai nazari, afzalliklari va tahlil qilish qobiliyatini ko‘chiradi. U o‘sha noyob shaxsni shakllantirgan barcha omillardan kelib chiqadi. Bunga qarama-qarshi ravishda, AI agentlari aniq vazifalarni bajaradi, AI/katta til modellari esa ko‘plab odamlar va manbalarning fikrlarini birlashtirgan ajoyib universal mahsulotlardir, lekin ular inson qaror qabul qilishida muhim bo‘lgan qadriyatlar, nuqtai nazar va afzalliklarga ega emas. Men katta til modellarida juda ko‘p bilim va ishlov berish imkoniyatini ko‘raman, lekin unda falsafiy donolik, tasavvur yoki ramkadan tashqarida fikrlash deyarli yo‘q. Aksincha, men tezda ma’lum ma’lumotlarni qayta ishlash va chiqarishga kuchli moyillikni ko‘raman. Bundan tashqari, katta til modellarida ko‘plab yomon kontent — xatolar, noto‘g‘ri yo‘naltirishlar, hayot falsafasi yoki yaxshi tamoyillar va yuqori darajadagi fikrlash yetishmasligi mavjud. Balki katta til modellari oxir-oqibat bu qobiliyatlarga ega bo‘lar. Albatta, ular bizning ehtiyojlarimizni qondirish uchun bu qobiliyatlarga ega bo‘lishi kerak.
Agar siz biror narsaga mening qarashimni bilmoqchi bo‘lsangiz, katta til modeli beradigan umumiy fikr emas, aynan men yoki mening AI klonimdan so‘rashingiz kerak, katta til modelidan emas. Chunki biz hammamiz ma’lum bir shaxsning qadriyatlari, nuqtai nazari, afzalliklari va donoligini ko‘proq qadrlaymiz, katta til modeli taqdim etadigan umumiy kontentdan ko‘ra, shuning uchun katta til modelining fikr va tavsiyalari qisqa muddatda eng qadrlanadigan mutafakkirlarning fikr va tavsiyalarini almashtira olmaydi. Bundan tashqari, agar katta til modeli sizning qadriyatlaringiz, nuqtai nazaringiz, afzalliklaringiz va donoligingiz, shuningdek siz hurmat qiladigan boshqa odamlarning bu xususiyatlarini o‘zlashtirmagan bo‘lsa, u sizni eng yaxshi qaror qabul qiluvchi bo‘lishingizga yordam bera olmaydi.
Tasavvur qiling, qaysi katta til modeli siz uchun eng muhim qarorlarni ishonch bilan qabul qilishi mumkin? Menimcha, yo‘q, va menimcha, men aytayotgan “shaxsiylashtirish” amalga oshmaguncha, bu holat o‘zgarmaydi. Bunga qarama-qarshi ravishda, men ishonamanki, o‘xshash qadriyatlar, nuqtai nazar va afzalliklarga ega, rivojlangan AI klonlari ajoyib fikr sherigiga aylanishi va sizga yaxshiroq qarorlar qabul qilishda yordam berishi mumkin. Bundan tashqari, ular bilan cheksiz suhbat qurishingiz mumkin. Yaxshi qurilgan AI klonlari bilan siz ularning AI klonlari bilan cheksiz suhbat qurishingiz mumkin bo‘ladi, faqatgina influencerlarning gaplarini yoki podkast intervyularini eshitish emas. Men qoyil qoladigan ko‘plab odamlar bor, ular bilan uzoq suhbat qurishni juda xohlayman, lekin bu mumkin emas, chunki ularning vaqti cheklangan. Agar bu odamlarning barchasida ajoyib, ular tomonidan tasdiqlangan va men bilan ular o‘zlari kabi muloqot qila oladigan AI klonlari bo‘lsa, men juda xursand bo‘lardim. Bundan tashqari, men shunday klonlar guruhini maslahat kengashi sifatida birga ishlashini, muammolarni birgalikda muhokama qilishini xohlayman. Kim biladi, bu narsa qayergacha rivojlanadi? Men chegaralarni surish va javoblarni izlashga yordam bermoqchiman.
AI klonlari hozirda rivojlanishning boshlang‘ich bosqichida. Ko‘plab turli shaxslar va kompaniyalar tajribalar o‘tkazmoqda, hozir mavjud klonlar qiziqarli ko‘rinadi, chunki ularni klonlangan odamga o‘xshatib, ovozi va ko‘rinishini yaratish mumkin va ular oldindan belgilangan cheklangan savollarga javob bera oladi. Lekin men hali foydalanuvchi bilan chuqur muloqot qila oladigan, muloqot sifati foydalanuvchi va AI klonlangan shaxs bilan bo‘ladigan suhbatga teng bo‘lgan klonni ko‘rmadim. Menimcha, bu ularning yaratuvchilari klonlanayotgan shaxsning barcha fikrlari asosida klonni o‘qitishdek murakkab vazifani hali bajarmaganliklari sababli.
Mening AI klonim hozir siz bilan chuqur muloqot qila olishi va muloqot mazmuni siz va men o‘rtasidagi suhbatdan deyarli farq qilmasligi, asosan, u juda ko‘p mashg‘ulot olganligi sababli.
AI klonini klonlangan shaxsdan kam bo‘lmagan yoki undan ham yaxshi qilish yo‘li
Asosiy narsa — mashg‘ulot.
So‘nggi 40 yil davomida men o‘z tamoyillarim va qaror qabul qilish qoidalarimni yozib bordim, menga berilgan savollar va javoblarimni qayd etdim. Bu odatim tufayli, deyarli har safar qaror qabul qilganimda, men ushbu qarorni qabul qilish uchun foydalangan tamoyillar/standartlarni o‘ylab, yozib qo‘yardim. Keyin, bu tamoyillar/standartlarni kompyuterga dasturlab kiritdim va natijada kompyuter qaror qabul qiluvchisini yaratdim, bu aslida mening AI klonimning dastlabki shakli edi.
Boshida men faqat Bridgewater fondida jamoam bilan birga, ushbu usulni bozor savdolarimda qo‘lladim. Biz birgalikda qaror qabul qilish tizimlarini yaratdik, ular orqaga sinovdan o‘tkazilishi mumkin edi, shunda kompyuter chuqur o‘ylangan o‘yin rejasini amalga oshira olardi, xuddi yaxshi dasturlangan kompyuter shaxmat o‘ynagandek. Natijada, kompyuter va men hamda jamoam o‘zimiz qaror qabul qilganimizda bir vaqtda harakat qilardik. Har qanday kelishmovchiliklarni muvofiqlashtirardik, kompyuter va bizning standartlarimiz oxir-oqibat kompyuter tizimiga birlashtirilardi. Bu qaror klonlari Bridgewater fondining asosiy investitsion qaror qabul qiluvchilariga aylandi va uning muvaffaqiyatining asosi bo‘ldi. Hali ham shunday.
Keyinchalik men uni Bridgewater fondining kadrlar boshqaruvida ham ishlata boshladim va oxir-oqibat deyarli barcha qarorlarimga kengaytirdim. Hayotimning yo‘naltiruvchi bosqichiga o‘tganimda, uni murabbiylik faoliyatimda ham qo‘lladim. Taxminan 8 yil oldin, men “Coach” nomli ilovani ishlab chiqdim, odamlar undan maslahat olish uchun foydalanishlari mumkin edi. Men kitoblar ham yozdim, ijtimoiy tarmoqlarda maslahatlar berdim va Singapore Wealth Management Institute bilan hamkorlikda investitsiya kursini yaratdim, bu orqali investitsiya tamoyillarimni meros qilib qoldirdim. Keyin, 2022 yil oxiridan boshlab, Chat GPT va boshqa katta til modellari paydo bo‘ldi, shunda men ushbu materiallarning ko‘p qismini maxsus sozlangan katta til modeliga yuklab, mashg‘ulot o‘tkazdim va natijada hozir “Digital Ray” deb ataydigan Coach versiyasini yaratdim.
Ilgari men bu usulni Bridgewater fondini boshqarish va investitsiyalarda muvaffaqiyatga erishish uchun ishlatgan bo‘lsam, hozir buni odamlar uchun yordam bera olishimga ishonch uchun qilaman. Masalan, bir necha kun oldin men hamma uchun oltin haqidagi savollarni yig‘dim. Men yuzlab savollar oldim, keyin Digital Rayga ilgari unga aytgan barcha oltin haqidagi bilimlarim asosida bu savollarga javob berishni topshirdim; so‘ngra barcha javoblarni ko‘rib chiqdim va ularni to‘g‘riladim, shunda ular men aytmoqchi bo‘lgan narsamga to‘liq mos bo‘ldi va kelajakda ham mukammal bo‘lib qoladi. Agar men bunday curation (saralash/optimallashtirish) qilmasam, bu javoblar katta til modeli beradigan umumiy javoblarga o‘xshab ketardi, mening haqiqiy javoblarimga emas.
Tasavvur qilganingizdek, agar siz bilgan va his qilgan hamma narsangizni (jumladan, qadriyatlaringiz, intuitiv hislaringiz, tamoyillaringiz va afzalliklaringizni), sizga berilgan deyarli barcha savollar va siz bergan deyarli barcha javoblarni yozib, barchasini AI klonini o‘qitishga kiritsangiz, juda yaxshi o‘z AI kloningizga ega bo‘lasiz. Bu, asosan, men qilgan ish va yuqori sifatli klonlanishni xohlaydigan, keng mavzularda yuqori sifatli muloqot qilishni istaganlar qilishi kerak bo‘lgan ishdir.
Hozirgi natijalarim va kelajak haqidagi tasavvurlarim
Ajoyib jamoam yordamida men hozir o‘z AI klonimning birinchi versiyasiga egaman, u odamlar bilan muloqot qila oladi va bu muloqot sifati ular men bilan shaxsan gaplashganlaridagi darajaga yaqin, lekin mening vaqtim cheklanmagan.
Men bunga ishonaman, chunki ikki yil davomida men va men bilan ishlagan odamlar ushbu AI klonni sinab ko‘rdik, uning javoblari men beradigan javoblarga qanchalik o‘xshashligini tekshirdik. Yuzlab mustaqil testchilar ham uning javoblar sifatini baholashdi. AI klon bu testlarda a’lo natijalar ko‘rsatdi.
Uni sinab ko‘rganlar fikriga ko‘ra, hayot va ish tamoyillari bo‘yicha u men bilan haqiqiy suhbatdagi natijaga taxminan 95% o‘xshash, chunki u bu sohada yaxshi mashg‘ulot olgan. Bozor, investitsiya, iqtisod, siyosat va geosiyosat mavzularida esa u men bilan haqiqiy suhbatdagi natijaga taxminan 80% o‘xshash. Buning sababi, u bu mavzularda hali yetarli darajada mashg‘ulot olmagan. Bu yo‘nalishda mashg‘ulotlar hozir davom etmoqda, shuning uchun tez orada u bu sohalarda ham men kabi siz bilan muloqot qila oladi deb kutyapman. Ko‘proq mashg‘ulotlar orqali Digital Ray yanada bilimli bo‘lib, ko‘plab murakkab omillarni mendan tezroq tahlil qila oladi, shuning uchun u mendan ancha yaxshi bo‘lib ketadi deb o‘ylayman.
Hozir men yana bir kengroq test bosqichini o‘tkazmoqdaman, takliflar yig‘ib, ko‘proq takomillashtirishlar kiritmoqchiman. Agar siz men bilan maslahatchi sifatida gaplashishdan foyda ko‘rsangiz, hozir Digital Ray siz uchun juda yaxshi fikr sherigi bo‘ladi va u juda tez o‘rganadi, kelajakda yanada kuchliroq bo‘ladi. Men siz bilan hamkorlik qilishni, Digital Ray sizning maslahatchingiz bo‘lishini, u mendan aqlliroq va doimo siz uchun mavjud bo‘lishini xohlayman. (Agar qiziqsangiz, bu yerda ro‘yxatdan o‘tishingiz mumkin.)
Digital Ray siz bilan matn va ovoz orqali muloqot qila oladi, shuning uchun hozir siz hayot va ish bo‘yicha men bilan gaplashgandek, u bilan ham suhbat qurishingiz mumkin. Uni ishlatganlar fikriga ko‘ra, Digital Raydan bu suhbatlarda oladigan fikr va muloqot men bilan bevosita oladigan natijadan deyarli farq qilmaydi va u “halusinatsiya” qilmaydi. Men ham bilaman, agar siz Digital Rayga o‘zingiz haqingizda ma’lumot bersangiz, u bilan yuqori sifatli, shaxsiylashtirilgan suhbat qurishingiz mumkin, natijasi men bilan gaplashgandek bo‘ladi. Shuning uchun, sizga “PrinciplesYou” shaxsiy baholashdan o‘tishni tavsiya qilaman, bu Digital Rayga sizning xususiyatlaringizni chuqurroq tushunishga yordam beradi.
Xulosa qilib aytganda, Digital Ray hozirgi darajaga yetishi uchun juda ko‘p ehtiyotkorlik bilan saralangan mashg‘ulot ma’lumotlari kerak bo‘ldi, bu boshqalar uchun juda qiyin. Xuddi shu darajaga yetish uchun, klonlanayotgan shaxsga barcha mumkin bo‘lgan savollar (kamida bir necha mingta) berilib, javoblari olinishi kerak, bu asosan biz qilgan ishdir.
Boshqalarning klonlaridan nimalar kutish mumkinligi haqida, men bilamanki, bu klonni yaratish menga boshqalarga qaraganda osonroq bo‘ldi, chunki men dunyodagi eng bilimli va resurslarga boy odamlar bilan muloqot qilish imkoniga egaman. Ular ham o‘zlari uchun shunday qilishni xohlaydi, lekin ular buni qila olmaydi, chunki barcha qaror qabul qilish standartlarini aniq shakllantirish jarayonidan o‘tmagan. Umid qilamanki, ular kelajakda buni qilishadi.
Endi, o‘z tajribam va o‘rganishlarim asosida, menimcha, nima bo‘lishi mumkinligi haqida gaplashaman.
Menimcha, nima bo‘lishi mumkin
AI ning insonlarga nisbatan imkoniyatlari haqida, kompyuterlar xalqaro shaxmat, go va avtomatik boshqariladigan avtomobillarda bo‘lgani kabi ajoyib qarorlar qabul qila oladi, lekin hozircha ular odamlar ishonishi mumkin bo‘lgan, afzallik va donolikni o‘zida mujassam etgan, klonlangan shaxs kabi narsalarni muvozanatli baholay oladigan to‘liq qaror qabul qiluvchiga aylana olgani yo‘q. Qanday qilib siz ba’zi odamlarning maslahatini olishni xohlaysiz, chunki ularning qadriyatlari, qobiliyati, ko‘nikmalari, afzalliklari, donoligi va shaxsiyatini ko‘proq hurmat qilasiz, xuddi shunday, siz maslahat so‘raydigan AI klonidan ham shu sifatlarni ko‘rishni xohlaysiz.
Oddiy katta til modellari bunday xususiyatlarga ega emas, chunki ularning “fikrlashi” universal. Masalan, sizning AI kloningiz sizga qaysi vino va ovqatni yoqtirishi va sizga tavsiya qilishi mumkin emas, agar siz uning didini yaxshi deb hisoblasangiz, buni qadrlaysiz. U sizga o‘z his-tuyg‘ularini ayta olmaydi yoki sizning his-tuyg‘ularingizga hamdardlik bildira olmaydi; u faqat bunday qilishga urinish mumkin. Katta til modellari sizga mos shaxs va afzalliklarga ega emas. Aksincha, ular “barcha uchun bir xil” fikrlovchilardir. Lekin men bilamanki, agar bu xususiyatlar klonlanayotgan shaxsdan kiritilsa, ular bu sifatlarni olishi mumkin, chunki men buni qildim.
Bularning barchasi allaqachon juda ko‘p.
Ishonamanki, AI evolyutsiyasi natijasida odamlar o‘z shaxsiy AIlariga ega bo‘lishadi, ular “mening AI” deb ataladi, bu AIlar ma’lumotlarni qabul qiladi va filtrlab beradi, shunda kontent har bir insonning afzalliklariga mos va ehtiyotkorlik bilan saralangan bo‘ladi. Bu ularni hozir mavjud universal AI lardan ancha ishonchli qiladi.
AI hali ham insonlar qila oladigan ko‘plab narsalarni qila olmaydi. Biz cheklovlar borligini bilamiz, chunki sun’iy intellekt insonlarda mavjud bo‘lgan aqlga ega emas, bu esa miya qismlari (masalan, neyronlar, sinapslar, kimyoviy moddalar va elektr signallari) o‘zaro ta’siridan kelib chiqadigan murakkablikdan paydo bo‘ladi. Bu elementlar millionlab yillik tajriba va evolyutsiyadan kelib chiqqan ongsiz, instinktiv, intuitiv va hissiy reaktsiyalarni yuzaga keltiradi. AI bular bor deb ko‘rsatishi mumkin, lekin aslida yo‘q.
Shuning uchun, ular ko‘plab sohalarda insonlardan ustun fikr sherigi bo‘lishi mumkin (masalan, murakkab ma’lumotlarni to‘liq, tez va hissiyotsiz tahlil qilishda), lekin boshqa sohalarda ular orqada qoladi (masalan, hissiy intellekt va intuitsiya yo‘qligi). Aslida, men ularning o‘rgangan narsalarga haddan tashqari tayanishi sababli, muvaffaqiyat uchun muhim bo‘lgan “ramkadan tashqarida” fikrlash qobiliyatiga ega emasligini ko‘rdim. Kamida, men investitsiya va iqtisod sohasida bunday fikrlashni hali ko‘rmadim. (Shuni aytish kerakki, ba’zi sohalarda, masalan, tibbiyot, materialshunoslik va boshqa ko‘plab sohalarda, AI ilgari imkonsiz deb hisoblangan, misli ko‘rilmagan kashfiyotlar va tushunchalarni taqdim etmoqda.)
Qanday bo‘lmasin, men AI sherigim bilan ishlashda davom etishni, bozor va boshqa sohalarda ajoyib AI sherigi bo‘lmaganlar (yoki ajoyib inson sherigi bo‘lmagan AI lar) bilan raqobat qilishni intiqlik bilan kutyapman, chunki bu bizning turli yondashuvlarimiz uchun adolatli sinov bo‘ladi deb hisoblayman.
