Sovuq bilim: Ethereum tarmog‘idagi birinchi DApp bu bashorat bozori bo‘lgan

Dastlab, bu juda tasavvurga boy mahsulot edi.

Muallif: Eric, Foresight News

So‘nggi kunlarda Web3 bashorat bozorlari haqida ma’lumotlarni tartiblayotganimda, to‘satdan Augur yodimga tushdi. Tegishli ma’lumotlarni qidirib ko‘rdim va Augur joriy yil mart oyida qayta ishga tushirilishini e’lon qilganini bildim, biroq u qachon faoliyatini to‘xtatganini umuman bilmas edim.

Bu hayratimning sababi shundaki, Augur men tarjima sohasiga kirganimdagi birinchi maqolamning asosiy qahramoni edi. Maqola 2019-yil 19-martda chop etilgan, o‘sha paytda talab shunday edi: tarjimaga shaxsiy tushunchamni ham qo‘shishim kerak edi. Esimda, o‘sha maqolani WeChat public account’da e’lon qilganimda, “Butterfly Effect” filmining posterini muqova sifatida ishlatganman, chunki mening shaxsiy tushuncham shunday edi: bashorat bozorlari kelajakni o‘zgartirish kuchiga ega.

Olti yildan ortiq vaqt oldingi bu fikrim qanchalik to‘g‘ri chiqqanini bilmayman, ammo bugungi kunda yetakchi Web3 bashorat bozorlari deyarli 10 milliard dollarlik baholanishiga sabab bo‘lgan fikrim o‘zgarmadi: agar biror voqea kelajakda aniq natijaga ega bo‘lsa va bu natija ustida iqtisodiy manfaatlar bilan bog‘liq garovlar bo‘lsa, o‘yinning o‘zi yakuniy natijani o‘zgartirish kuchi va motivatsiyasiga ega bo‘ladi.

Ethereum’dagi birinchi DApp

Augur “erta” bo‘lish borasida raqobatchilari kam. Ethereum ruxsatsiz tarmoq bo‘lgani uchun, Augur haqiqatan ham Ethereum’dagi birinchi DApp bo‘lganmi yoki yo‘qmi, aniq ayta olmayman, lekin ba’zi narsalar aniq: Augur Ethereum hali testnetda bo‘lganida ham testnet asosida ishlab chiqila boshlangan va u o‘sha paytda hali “Web3” deb atalmagan sohada birinchi bo‘lib e’tibor qozongan, keyinchalik esa ko‘plab ekotizim loyihalari paydo bo‘lgan. Garchi Augur rasmiy ravishda 2018-yilda ishga tushgan bo‘lsa-da, uni “Ethereum’dagi birinchi DApp” deb atash noto‘g‘ri emas.

Bu vaqt nuqtasi juda erta: Ethereum’ning asosiy bloklari 2015-yil 30-iyulda yaratilgan, ERC-20 standarti esa 2015-yil noyabrda rasmiy taklif qilingan. Demak, Augur dastlab REP tokenlarini sotganida, REP ERC-20 standartiga mos kelmagan.

Bu safar Augur 5 million dollardan ortiq mablag‘ yig‘ishga muvaffaq bo‘ldi, 2015-yilda Bitcoin narxi atigi 300-400 dollar, Ethereum esa o‘sha oyda eng pastida 0,4 dollar atrofida edi. 8 yildan ortiq vaqt oldin, Reddit’dagi “Ethereum smart-kontraktida ishlagan birinchi token qaysi?” mavzusida x_ETHeREAL_x laqabli foydalanuvchi o‘sha paytda Ethereum’da umuman hamyon yoki GUI yo‘qligini, Geth klienti orqali buyruq satrida “pul yuborish” kerakligini aytgan. Biroq, adrianclv laqabli foydalanuvchi tezda bu fikrni to‘g‘rilab, o‘sha paytda Geth klienti yo‘qligini, Ethereum hammuassisi va keyinchalik Polkadot asoschisi Gavin Wood ishlab chiqqan CPP Ethereum klientidan foydalanilganini bildirgan.

O‘tmish va kelajak, ammo juda yomon tajriba

Taxminan 3 yillik ishlab chiqishdan so‘ng, 2018-yil iyul oyida Augur rasmiy ravishda ishga tushirildi.

Augur ishga tushirilganda, PC uchun desktop ilovasi va veb-ilova taqdim etildi. PC ilovasini chiqarish sababi shundaki, o‘sha paytda Ethereum nodlari soni kam edi, ichki to‘liq nodli ilovadan foydalanish samaraliroq bo‘lishi mumkin edi. O‘sha paytda Augur ekotizimi loyihasi Guesser jamoasi desktop ilovasi dizayni haqida quyidagicha ta’rif bergan:

Augur App bu yengil Electron ilovasi bo‘lib, u Augur UI va Augur Node’ni birlashtirib, sizning mahalliy kompyuteringizga o‘rnatadi. Augur UI bu referens klient (masalan, Geth Ethereum uchun), u orqali Ethereum blokcheynidagi Augur protokoli asosiy smart-kontraktlari bilan o‘zaro aloqada bo‘lish mumkin. Augur Node esa mahalliy dastur bo‘lib, Ethereum blokcheynidagi Augur bilan bog‘liq voqealar loglarini skanerlab, ularni ma’lumotlar bazasida saqlaydi va mos ma’lumotlarni Augur UI’ga taqdim etadi.

O‘sha davrda eng birinchi NFT loyihasi Crypto Kitties va sof qimor ilovasi Fomo3D ham paydo bo‘lgan bo‘lsa-da, Augur hali ham sohada “eng zo‘r bola” sifatida tilga olinardi. Bashorat bozorini haqiqiy blokcheynda amalga oshirganidan tashqari, Augur natijalarni taqdim etish uchun o‘zining markazsiz oracle’ini ishlab chiqqan, bu oracle Chainlink oracle’idan deyarli bir yil oldin ishga tushgan edi.

DappRadar ma’lumotlariga ko‘ra, Augur ishga tushganida DAU (kunlik faol foydalanuvchilar) eng yuqori nuqtada 265 kishiga yetgan, ammo 8-avgustga kelib bu raqam 37 taga tushgan, yil oxiriga kelib esa kunlik faol foydalanuvchilar soni 30 tadan kam bo‘lgan. 2018-yil 11-dekabr holatiga ko‘ra, Augur’da jami 1635 ta bozor, 11825 ta buyurtma yaratilgan, jami 6331 ta buyurtma bajarilgan. 2018-yil oxirida AQSh o‘rta muddatli saylovlari paytida bir kunda 200 dan ortiq buyurtma bajarilgan. Hozir bu raqamlar ahamiyatsizdek tuyulsa-da, o‘sha paytda bu yaxshi natija edi.

Bundan tashqari, agar siz Augur’ning amalga oshirish mexanizmini tushunsangiz, hali ham o‘nlab odamlar o‘ynayotgani va minglab buyurtmalar bajarilgani mo‘jiza ekanini tushunasiz.

Augur tajribasi juda yomon bo‘lganining sababi, o‘sha paytda MetaMask ham bo‘lgan, lekin umuman yaxshi tajriba bermas edi, Augur’ning o‘zi ham halokatli dizayn kamchiliklariga ega edi. Birinchidan, Augur Polymarket kabi avtomatik balanslash uchun arbitraj imkoniyatini yaratmagan, balki har bir garov uchun qarama-qarshi tomon topish kerak edi, o‘sha paytda market-meykerlar yo‘q edi, siz o‘zingizga qarshi fikrda bo‘lgan odamni topishingiz kerak edi.

Yuqoridagi savdo interfeysining ikkinchi bozori misolida, bu bozor (2019-yil) aprel oxirigacha ETH narxi haqida garov tikilgan, uchta variant: 50 dollardan kam; 50-500 dollar oralig‘ida; 500 dollardan yuqori. Agar siz ikkinchi variantga garov tiksangiz, quyidagi sahifani ko‘rasiz:

Foydalanuvchi ulush va narx (ehtimollik) ni tanlashi kerak, rasmda ko‘rsatilgan raqamlar 0.3 ulushga garov tikilganini, 50-500 dollar oralig‘ida narx bo‘lish ehtimoli 36% deb hisoblanganini, jami 0.108 ETH sarflanganini bildiradi. Polymarket kabi, Augur’da ham buyurtma kitobi bor, lekin ikkalasining buyurtma kitobi tamomila boshqacha.

Rasmda ko‘rsatilgan eng past sotuv narxi 0.3605, bu kimdir 36.05% ehtimol bilan narx 50-500 dollar oralig‘ida bo‘lmaydi deb o‘ylaydi degani emas, balki 63.95% ehtimol bilan bu oraliqda bo‘lmaydi degani. Shuning uchun, agar siz teskari garov tikmoqchi bo‘lsangiz, ehtimollikni o‘zingiz hisoblab chiqishingiz kerak, aks holda buyurtmani moslashtira olmaysiz. Yangi tikilgan buyurtma esa aynan 74% ehtimol bilan bu oraliqda bo‘lmaydi deb hisoblaydigan yoki shunday hisoblashga tayyor foydalanuvchini kutadi, shunda ikkala tomon moslashadi va yakuniy natija chiqqanda bir-birining pulini yutib oladi.

Qiyin joyi shundaki, Augur har bir variant uchun faqat “ha” tanlovini beradi, foydalanuvchi “ha” ni long yoki short qilishi mumkin.

Augur’ning ruxsatsiz xususiyati ko‘plab samarasiz bozorlar paydo bo‘lishiga olib keldi, masalan, yuqoridagi bozorning tugash sanasi aprel o‘rtalariga belgilangan bo‘lishi mumkin, oracle tarmog‘i natijani bir necha bor bahslashishga imkon beradi, bu esa qisqa muddatda hisob-kitob qilinishi kerak bo‘lgan bozorni deyarli 5 oyga cho‘zib yubordi va ko‘plab bahslar natijasida yopildi. Bunday bozor muhitida “kuchlar teng” raqib topish mexanizmi 11825 ta buyurtmadan faqat 6331 tasi bajarilishiga olib keldi.

Nihoyat, Augur’dan foydalanish xarajatlari ham juda yuqori edi. Gas to‘lovi, dastlabki foydalanuvchilar uchun fiat orqali ETH sotib olish xarajatidan tashqari, oracle tarmog‘ida natija taqdim etuvchi (reporter) va bozor yaratuvchisi ham REP tokenlarini garovga qo‘yishi kerak edi, foydalanuvchilar esa bu ikki tomonga ham to‘lov qilishlari kerak edi.

Garchi bozor yaratuvchisi va reporter oladigan to‘lovlar past (1-2%) bo‘lsa-da, foydalanuvchilar platformadan foydalanishda bir necha bosqichli to‘lovlarni to‘lashlari kerak, bu to‘lovlar yig‘indisi ancha katta bo‘ladi. Augur’da bu to‘lovlar quyidagicha: report to‘lovi (0.01%), bozor yaratuvchisi to‘lovi (1-2%), Ethereum gas to‘lovi (buyurtma hajmiga bog‘liq) va fiatni ETHga almashtirish to‘lovi (Coinbase’da debit karta orqali 4%, ACH orqali 1.5%). Shunday qilib, Augur’dagi umumiy savdo xarajatlari 3.5% dan 9% gacha yoki undan ham yuqori bo‘lishi mumkin.

Yomon hamyon tajribasi, bir-biriga moslashtirish mexanizmi, mantiqiy xatolar va yuqori xarajatlar Augur’ning kengayishini doimiy ravishda cheklab qo‘ydi, biroq bu Augur’ning Ethereum va DApp rivojlanish tarixidagi deyarli “asoschi” ta’siriga ta’sir qilmadi. O‘sha paytda Augur’ni ishlab chiqqan jamoa a’zolari hozirda sohaning tayanch kuchlariga aylangan.

Jamoa ichki nizosi, chetlatilganlar 150 million dollar kompensatsiya talab qildi

Augur Forecast Foundation tomonidan ishga tushirilgan, ochiq ma’lumotlarga ko‘ra, ushbu tashkilot a’zolari quyidagilar: hammuassisi va Augur asosiy dasturchisi Jack Peterson, hammuassisi va Augur bosh arxitektori Joey Krug, dastlabki marketing va hamjamiyat rahbari Jeremy Gardner, frontend va kontrakt integratsiyasi uchun mas’ul full-stack muhandis Stephen Sprinkle, Augur oq qog‘oziga o‘yin nazariyasi isboti ilovasini yozgan tadqiqotchi Austin Williams.

Ular orasida Joey Krug 2017-yil iyunidan boshlab Pantera Capital hammuassisi va bosh investitsiya direktori bo‘lgan, hozirda esa Founders Fund hamkori. Stephen Sprinkle 2019-yilda Augur’dan ketib, ConsenSys’da mahsulot menejeri bo‘lib ishlagan, so‘ngra BlockFi’da muhandislik direktori bo‘lgan; 2022-yilda BlockFi qayta tashkil etilgach, Coinbase’da institutsional mahsulotlar uchun mas’uliyatni davom ettirgan.

Biroq, aslida, Matt Liston 2018-yilda bergan da’vo arizasi Augur yaratilishidan oldingi voqealarni ochib berdi.

2018-yilda BlockBeats yozgan maqolaga ko‘ra, Matt Liston AQShning Delaware shtatida Dyffy nomli kompaniya ro‘yxatdan o‘tkazib, Jack Peterson’ni ishga olgan. O‘sha paytda Liston blokcheynda bashorat bozori yaratish g‘oyasini ilgari surgan, biroq Peterson avvaliga bu g‘oyani qo‘llab-quvvatlamagan.

Keyinroq, Liston Yale universiteti iqtisodchisi Paul Sztorc yozgan Truthcoin oq qog‘ozini ko‘rib, unga asoslanib bashorat bozori va token chiqarish mumkinligini o‘ylagan. Liston Joseph Ball Costello’dan investitsiya olishga muvaffaq bo‘lgan, shuningdek, Paul Sztorc orqali Peterson’ni blokcheynda ishlab chiqish g‘oyasini qo‘llab-quvvatlashga ko‘ndirgan. Shundan so‘ng, Liston Joey Krug va Jeremy Gardner’ni ishga olgan, aynan Gardner loyiha nomini Augur deb atashni taklif qilgan.

Keyingi bir necha oy davomida jamoa texnik va biznes strategiyasi borasida doimiy bahslashgan, natijada bu hammasini birlashtirgan Matt Liston 2014-yil oktyabrda loyihadan chetlatilgan, Krug Liston o‘rniga direktor bo‘lgan, Peterson esa CEO bo‘lgan. O‘sha yil dekabrda Forecast Foundation nomli notijorat tashkilot tashkil etilgan.

Matt Listonning aytishicha, ehtimol uni Dyffy’dan butunlay ajratib yuborish uchun Costello Liston’dan Dyffy’ga qarshi huquqiy choralar ko‘rmaslik va Dyffy sotib olinganini tan olishni, aksiyalarni naqd pul yoki REP tokenlariga almashtirishni talab qilgan. Uzoq bosim ostida Liston shartnomani imzolashga majbur bo‘lgan va “tokenlar taqsimoti rejasidan bexabar qoldirilgani” sababli REP tokenlarining 5% ulushidan voz kechib, 65 ming dollar naqd pulni tanlagan. Da’vo arizasi berilgan vaqtda Augur kapitalizatsiyasiga ko‘ra, o‘sha paytda voz kechilgan tokenlar hozirda 20 million dollardan ortiq qiymatga ega.

O‘sha paytda kapitalizatsiyasi 450 million dollardan ortiq bo‘lgan Augur uchun Matt Liston 38 million dollar umumiy zarar va 114 million dollar jazolovchi zarar, jami 152 million dollar kompensatsiya talab qilgan, bu Augur kapitalizatsiyasining uchdan biridan ko‘proq va o‘sha paytda kripto sohasidagi “eng katta kompensatsiya” da’vosi bo‘lgan.

Augur’ning bir necha javobgar a’zolari esa Liston shartnoma imzolanganidan uch yil o‘tib birdan fikridan qaytganidan hayratda qolgan. Bundan tashqari, Jack Peterson va Joey Krug Liston’ni Augur asoschisi deb hisoblamagan, Krug: “Liston GitHub’dagi ochiq kodli repozitoriyda yoki boshqa Augur ma’lumotlar bazasida umuman hissa qo‘shmagan, u Augur asoschisi deb bo‘lmaydi”, degan. Maqolada aytilishicha, haqiqiy shaxsiga shubha bilan qaralgan Liston ishsizlikdan aziyat chekkan, LinkedIn’dagi ma’lumotlariga ko‘ra, u 2017-yilda Gnosis bosh strategiya direktori lavozimidan ketganidan beri yangi ish joyi yo‘q.

Ma’lumotlarga ko‘ra, ichki nizoning asosiy sababi Liston Augur’ni Ethereum’da ishlab chiqishni taklif qilgan, biroq jamoa Bitcoin’da ishlab chiqishni talab qilgan. Qizig‘i shundaki, Augur oxir-oqibat Ethereum’da ishga tushirilgan va Ethereum asosiy tarmog‘ida birinchi muvaffaqiyatli loyiha bo‘lgan. E’tiborga molik jihati shundaki, keyinchalik ushbu ish bo‘yicha ochiq ma’lumotlar yo‘q, Augur 2021-yil oxirigacha faoliyat yuritganidan kelib chiqib, bu ish tinch hal qilingan yoki natijasiz tugagan bo‘lishi mumkin.

Uch yarim yil sukut, yana qaytish

Joriy yil mart oyida Augur to‘satdan X’da qaytishini e’lon qildi, bu akkaunt oxirgi marta 2021-yil 18-noyabrda post joylashtirgan edi.

2020-yilda Augur yangilangan v2 versiyasini chiqargan, foydalanish tajribasi va boshqa ko‘plab jihatlarda o‘zgartirishlar kiritilgan, o‘sha yil iyul oyida Forbes buni “markazsiz ilovalar sohasida muhim sakrash” deb atagan. “Ethereum’s First ICO Blazes Trail To A World Without Bosses” maqolasida Forbes jurnalisti Michael del Castillo: “Uning funksiyasi internetga o‘xshaydi, lekin ishonchli uchinchi tomonga ehtiyoj yo‘q. Agar muvaffaqiyatli bo‘lsa, bu chuqur yangilanish nafaqat bukmekerlarsiz ot poygalariga garov tikish imkonini beradi, balki keyingi avlod internetining burilish nuqtasini belgilashi mumkin”, deb yozgan.

Garchi Augur 2020-yilgi AQSh prezidentlik saylovi paytida bir bozorda 10 million dollardan ortiq ishtirok bo‘lgan bo‘lsa-da, DeFi’ning yorqinligi uni soya ostida qoldirdi va Augur 2021-yilgi bozor cho‘qqisida qulab tushdi. Balki Polymarket’ning ommalashuvi bashorat bozorlarini deyarli 10 yildan so‘ng yana diqqat markaziga olib chiqdi, Augur ortidagi yangi jamoa esa joriy yilda qayta boshlashni tanladi.

Augur’ning qayta ishga tushirilishi ikki jamoa tomonidan amalga oshiriladi: Lituus Foundation token va operatsion masalalar hamda oracle ishlab chiqish uchun javobgar bo‘ladi, Dark Florists esa aniq bashorat bozorini amalga oshiradi. Lituus Foundation o‘zini Augur’ning uzoq muddatli hamjamiyat a’zolari deb ataydi, hozircha a’zolari haqida hech qanday ma’lumot yo‘q.

Dark Florists esa Ethereum ishlab chiqish jamoasi bo‘lib, asosiy a’zolaridan Killari 2024-yil Devcon’da Ethereum Foundation, Phantom.zone va 0xPARC tomonidan ishlab chiqilgan indistinguishable obfuscation (dastur kodini “qora quti”ga aylantiruvchi, ishlash mexanizmi butunlay yashirilgan shifrlash usuli) ni buzib, 10 ming dollar mukofot olgan. Micah Zoltu esa 2019-yilda MakerDAO’da yirik xatolikni topgani bilan mashhur, shuningdek, EIP-3074 va EIP-2718 ishlab chiquvchisi.

Bunday jamoa chiqarishni istayotgan “yangi Augur” sof tijorat platformasi emas, balki, Lituus Foundation so‘zlariga ko‘ra, kross-zanjirli markazsiz haqiqat mashinasi bo‘ladi. Lituus Foundation oracle va Augur bashorat bozorini ajratib, modullashtirishni, barcha ilovalar Augur oracle’idan foydalanishini istaydi.

Augur dastlab sof markazsiz ilova sifatida ishlab chiqilgan, ko‘p imzoli, kalitlarni boshqarish yoki zaxira mexanizmlariga tayanmaydi, hatto token iqtisodiyoti dizaynida ham o‘ziga xos o‘yin nazariyasi elementlari mavjud bo‘lib, manfaatlar o‘yini orqali platformani normal ishlashini ta’minlaydi (bu jihatni yuqorida aytmagan edim, qiziqqanlar Augur asl oq qog‘ozi va v2 yangilanishi ni o‘qishi mumkin). Yangi Augur ham shu ruhni saqlab qoladi, hozircha ma’lum bo‘lgan narsa — yangi oracle katta ehtimol bilan L2’da joylashtiriladi va dastlabki bashorat bozori AMM asosida ishlab chiqiladi.

Hozirgi kungacha Lituus Foundation ikki marta taraqqiyot hisobotini chiqardi. Qayta ishga tushirish e’lon qilingan birinchi chorakda Lituus REP miqdorini 250 mingdan 550 minggacha oshirdi, Uniswap v3’da 100 ming dollar likvidlik taqdim etdi va CEX’da ro‘yxatga olishni rejalashtirdi. Ikkinchi chorakda esa to‘rtta muhim taraqqiyot bo‘ldi:

• Veb-sayt ishga tushirildi;
• Oracle tadqiqotlari ikki yo‘nalishda rivojlanadi: biri iste’molchi bashorat bozorlari, ikkinchisi korporativ oracle use-case’lariga qaratiladi;
• Micah Zoltu REP algoritmik forkini sinovdan o‘tkazish uchun kraudfanding boshladi, bu Augur asosiy xavfsizlik modelini tekshirish uchun;
• Fond REP qayta sotib olish hajmini 1 million tokenigacha kengaytirdi.

Algoritmik fork juda qiziqarli dizayn, tafsilotlari murakkab, qisqacha tushuntiraman:

Augur dizaynida “natija” uchun qat’iy javob yo‘q. Augur REP tokenlarini garovga qo‘yib natija bo‘yicha bahs yuritishga imkon beradi, bahs REP umumiy garovining 2.5% ga yetganda, tizim ikki parallel olamga bo‘linadi, har bir olam natijaga mos keladi, REP egalari esa o‘zlari tanlagan olamga REP’larini ko‘chiradilar. Bahs boshlanganidan so‘ng, agar belgilangan vaqtda REP garovi yetarli bo‘lmasa, dastlabki natijani qo‘llab-quvvatlaganlar mukofot oladi.

Micah Zoltu kraudfanding boshlashdan maqsad — bahsda aniq noto‘g‘ri natijaga sarmoya kiritish uchun mablag‘ yig‘ish, shunday qilib REP’ning bir qismini “qurbon qilib”, mexanizmning ishlashini sinovdan o‘tkazish. Shu sababli, CEX’da ro‘yxatga olish rejalari to‘xtatildi, bu bahs to‘liq hal bo‘lgach, muhokama qilinadi.

Xulosa

“Feng Tang tez qaridi, Li Guang esa hech qachon mukofot olmadi.”

Ethereum hammuassisi Vitalik o‘tgan yil noyabrda chop etgan “From prediction markets to info finance” maqolasida, u Augur’ning sodiq foydalanuvchisi va tarafdori bo‘lganini aytgan. Ethereum’dagi birinchi loyiha sifatida Augur dizayni bugungi kunda ham juda ilg‘or ko‘rinadi.

Bu ilg‘orlik faqat mexanizmdan emas, balki amalga oshirish uchun juda utopik sharoit talab qilganidan kelib chiqadi. O‘sha paytda bashorat bozorlari haqida qanday munozara qilardik?

• Dehqonlar hosil mavsumida ob-havo bashorat bozori ochib, ob-havoning hosilga ta’sirini xedj qilishlari mumkin;
• Bashorat bozoridan xatolik mukofoti va smart-kontrakt sug‘urtasi yaratishda foydalanish;
• Rag‘batlantiruvchi jamoatchilik so‘rovlari bozorini tashkil qilish va shartli bozorlarni siyosat ishlab chiqishda yo‘naltirish (batafsil uchun Ethereum Foundation 2014-yilgi maqolasini o‘qing);
• RealT (ko‘chmas mulk tokeni) tokenlarini bashorat bozorida uy narxi pasayishiga tikilgan token pozitsiyasi bilan Uniswap’da savdo juftligi qilib, xedj pozitsiyasidan savdo to‘lovi olish;

……

Bugungi bashorat bozorlari savdo va arbitraj bilan to‘la, bu ham bir yo‘nalish, hozircha yagona to‘g‘ri yo‘lga o‘xshaydi. So‘nggi yillarda Web3’da innovatsiya yo‘qligidan shikoyat qilamiz, lekin o‘n yil oldingi OG’larning fikrlarini ko‘rib, haqiqatdan ham innovatsiya uchun joy qolmadimi?

Web3 bu ulkan Polymarket, ilgari biz yangi bozorlar ochish bilan band edik, bundan zavqlanardik. Qachondir, birdan buyurtma kitobida market-meykerlik qilish, robotlar yordamida millisekundlik ehtimollar va 1 ga teng bo‘lmagan imkoniyatlarni qidirish, bozor tugashidan oldin stop-loss va take-profit buyurtmalarini qabul qilib arbitraj qilishni boshladik. Go‘yo birdan hamma yangi bozor ochishga, katta kelajak uchun garov tikishga jur’atini yo‘qotdi.

Men 6 yil oldin tarjima qilgan maqolada “3p nazariyasi” tilga olingan edi, ya’ni kelajakni bashorat qilish (Predict), kelajakni xedj qilish (Prepare) va kelajakni rag‘batlantirish (Persuade). O‘sha paytda o‘zim ham esdan chiqargan quyidagi so‘zlarni yozgan edim: markazsiz bashorat bozori barcha mumkin bo‘lgan parallel olamlarni ko‘zingiz oldiga qo‘yadi, har kim o‘zi istagan kelajak eshigini tanlash huquqiga ega, qancha ko‘p odam ishtirok etsa, vaqtni uzoqroqqa yo‘naltirish ehtimoli shuncha yuqori bo‘ladi.